Bones and All (2022) - Timothee Chalamet và làn sóng "nam tính" mới trỗi dậy ở Hollywood

Tom Cruise, Brad Pitt, Keanu Reeves, George Clooney, Sylvester Stallone, Arnold Schwarzenegger, Daniel Craig, Vin Disel…Hollywood đã có hàng thập kỷ khắc hoạ một nền điện ảnh nam tính với cơ bắp và bạo lực, súng ống và xe cộ, những tội ác và nỗ lực ngăn chặn chúng. Đó là thời đại không có chỗ cho cảm xúc hay sự nhẹ nhàng đến từ nam giới, trừ khi đó là chiêu trò để đò đưa nữ chính. Những ngôi sao còn lại như Leonardo DiCaprio thể hiện một khía canh nam tính khác với các nhân vật sát phạt, tham vọng, lợi dụng, bản năng tình dục mạnh mẽ và hầu như vô cảm với những gì được coi là thể hiện nữ tính, ví như nói về cảm xúc của họ.

Đã khá lâu rồi Hollywood được định hình bằng những vai nam được coi là hình mẫu lý tưởng của nam tính, dù đó có là thể loại hành động hay chính kịch. Nhưng xu hướng này đang chuyển dịch và nó bắt đầu ngay với các nam chính – một vị trí rất quyền lực trong các bộ phim. Và gương mặt đại diện của nó là Timothee Chalamet, ngôi sao trẻ nổi lên từ bộ phim Call Me by Your Name.

Call Me by Your Name

Timothee Chalamet thuộc trường phái diễn viên hình thể, tức nhân vật của anh chàng này thường rất kiệm lời và chú trọng cử chỉ, biểu cảm để truyền tải cảm xúc của nhân vật. Ánh mắt biết nói là một biểu hiện của lối diễn xuất xuất sắc của Chalamet. Những thứ có vẻ còn nổi hơn cả tài năng của Chalamet là sự khác biệt anh mang đến cho Hollywood.

Từ lâu, kinh đô điện ảnh đã quen với những nam chính có những tiêu chuẩn đàn ông đặc thù. Nhìn thế hệ của các tiền bối Brad Pitt và Leonardo DiCaprio, Tom Cruise là biết. Nam tính của thế hệ này là kiểu nam tính của cơ bắp, của tính cách mạnh mẽ và từ chối thể hiện cảm xúc hay nói về chúng. Nhưng Chalamet đem đến những điều trái ngược.

Call Me by Your Name là bàn đạp cho nam diễn viên Timothee Chalamet

Elio không có khó khăn gì để kết nối với những cảm xúc của cậu. Hơn cả một chuyện tình, Call Me by Your Name còn là câu chuyện trưởng thành mà trong đó, Elio của Chalamet tìm cách kết nối và giải thích cho những cảm xúc trong mình, thử nghiệm với những dạng tình yêu. Elio nhạy cảm, nhẹ nhàng, yêu thích âm nhạc và những hoạt động không được đánh giá là “đàn ông”. Nhưng trong những lần chàng thanh niên trẻ ngồi xuống thú nhận cảm xúc với bố mẹ, Elio thể hiện một sức mạnh nội tại. Không phải ai cũng có thể thú nhận những gì bản thân đang cảm thấy.

Chalamet không phù hợp khuôn mẫu nam chính truyền thống, nhưng không có nghĩa là nam diễn viên không thể vào những vai khác biệt một chàng thiếu niên đang yêu. The King (2019) cho thấy một vị vua trẻ đang đứng trước quyết định lịch sử. Henry V không được khắc hoạ vô hồn như những dòng ghi chú trong sách, nhờ Chalamet, The King thể hiện con người đứng sau bóng hình lịch sử, người có thể thể hiện cả 2 khía cạnh mạnh mẽ của quân vương và một tầng sợ hãi của thiếu niên lần đầu thừa kế ngai vàng. Ngay cả khi thực hiện trận quyết đấu lấy mạng người, Henry của nam diễn viên vẫn có thể cân bằng cả hai khía cạnh. Đây là điều không dễ khi những anh hùng hành động thường thấy chỉ có thể làm được vế đầu.

Timothee Chalamet trong The King | Netflix

Chalamet thuyết phục người xem nam diễn viên có thể vào vai một gã trai đểu trong Lady Bird, bất chấp ngoại hình đẹp đẽ. Nhân vật Theodore "Laurie" Laurence của Little Women là một chàng trai “hư” đội lốt một quý ông tử tế, đẹp mã. Chalamet chứng tỏ vẻ ngoài “chàng trai đẹp” – đẹp, thay vì được định nghĩa là “đẹp trai”, có thể thể hiện những nhân vật với sự độc đáo riêng. Chalamet cũng phá vỡ truyền thống khi vào vai Paul của Dune – một sử thi khoa học viễn tưởng thường ưu ái những diễn viên có “dáng vóc chuẩn mực nam tính” hoặc hành xử nam tính truyền thống. Trong một Hollywood đời cũ, Paul sẽ được nhắm cho một phiên bản trẻ hơn của Ryan Gosling hoặc Brad Pitt.

Đó là một kỷ nguyên mới, đánh dấu một thời đại mà những nam chính trên màn ảnh đang ngày trở nên mềm mỏng hơn và coi quyết định kết nối với cảm xúc của bản thân là một dạng sức mạnh. Đây là một bước tiến chống lại “nam tính độc hại” đã và đang hiện hữu trong những nam chính được yêu thích từ trước đến nay, dù họ có cố tính để lộ nó hay không.

Nếu nhận định làn sóng chuyển dịch này bắt đầu trong thập niên 2010 là một nhận định chưa chính xác lắm. Những nam chính khác biệt đã len lỏi vào những bộ phim và âm thầm để lại những dấu ấn riêng, thậm chí đóng vai trò một phản đề chống lại hình mẫu nam tính truyền thống, nhưng phải đến thập niên 2010, sự chuyển dịch này từ chối hoạt động âm thầm nữa.

My Own Private Idaho | BBC

Không như những mọt phim đánh giá Hollywood đang hướng về nữ quyền, thực tế thì “nam tính” và “nam quyền” là một chủ đề rất được kinh đô điện ảnh yêu thích. Có điều, họ thường đề cao những khía cạnh được đánh giá là hào hứng hơn. Ví như đan xen yếu tố này với những yếu tố “giật gân” hơn như các câu chuyện tinh yêu đồng giới mà trong đó, những người đàn ông không thể làm chính mình do tính cứng nhắc của xã hội về nam tính và sự gia trưởng cũng là một chủ đề ngầm được lồng ghép tinh tế hoặc thẳng thừng. Tất nhiên, không phải trường hợp nào cũng vậy.

Năm 1991, cố diễn viên River Phoenix, anh trai của Joaquin Phoenix, và Keanu Reeves đã khắc hoạ một tình bạn có cơ hội chuyển biến thành một thứ tình cảm sâu sắc hơn giữa hai người đàn ông kết nối bằng những tổn thương trong My Own Private Idaho. Đó là một chàng trai nhẹ nhàng, và người còn lại là một người dường như không thể gỡ bỏ những khúc mắt trong lòng.

Nam tính đi quá đà trong Fight Club | BBC

Nếu làm đúng và làm sâu, ngay cả dòng phim cơ bắp cũng mang một tầng ý nghĩa đáng chiêm nghiệm. Thật sai lầm khi nghĩ rằng thể loại hành động không thể trở nên sâu sắc, hãy nhìn Drive (2011) là biết. Tất nhiên, người ta đến với thể loại này để tận hưởng cảm giác giải trí hơn là chiêm nghiệm, song đó không thể mặc định tất cả những tầng ý nghĩa lớn hơn trong phim hành động là dư thừa. Hãy lấy cột mốc Fight Club làm ví dụ.

Dự án năm 1999 mổ xẻ nhiều chủ đề thời đại đội lốt một câu chuyện tình cảm nhanh chóng trở nên đen tối hơn. Giữa những sự bất mãn với hệ thống xã hội, chủ nghĩa tiêu dùng và sự mất phương hướng dưới góc nhìn của một người đàn ông, Fight Club còn tiếng lòng bất mãn về chuẩn mực nam tính mà xã hội đã áp đặt lên đàn ông. Tài sản, tiêu dùng, vẻ ngoài, thu hút phụ nữ, kiềm chế…thế giới của Fight Club được Người Kể Chuyện (The Narrator)/Tyler Durden nhìn nhận độc hại với đàn ông đến mức họ phải đến một không gian an toàn để quay về thứ được gọi nam tính nguyên thuỷ - bạo lực, bốc đồng, nổi loạn và thù địch với những gì nữ tính.

Nhưng khi Fight Club cho thấy cuộc khủng hoảng nam tính đang bén rễ, nó cũng mô tả sự độc hại của “nam tính nguyên thuỷ” thông qua sự biến chuyển từ một câu lạc bộ đến một tổ chức khủng bố của Fight Club và sự “giác ngộ” của nam chính là hậu quả nam tính độc hại – đánh mất chính mình. Những bộ phim sau đó đều thể hiện một khía cạnh nhất định của Fight Club, tất nhiên là với sự đơn giản hơn theo ý thích của khán giả.

Brokeback Mountain và câu chuyện bi kịch của Ennis | The Playlist

Trong giai đoạn mà những gì chúng ta biết về giới và xu hướng tính dục quá hạn chế và những giá trị truyền thống về nam và nữ trở thành các định kiến thâm căn cố đế, chứng kiến những hình mẫu nam (hoặc nữ trong một số trường hợp) khác với những gì được quy định thời ấy là một điều khó mà chấp nhận. Thêm vào đó, chúng ta có xu hướng tôn vinh những hình mẫu đáp ứng được các tiêu chuẩn một cách xuất sắc, như cơ bắp của Kẻ Hủy Diệt hay tính sát gái của các đời James Bond chẳng hạn.

Tuy là thế, vài năm sau đó, Hollywood một lần nữa dậy sóng với Brokeback Mountain, bên dưới câu chuyện tình bi kịch giữa Ennis và Jack là nam tính đang gặp khủng hoảng. Mâu thuẫn với xu hướng tính dục của bản thân và hậu quả đáng buồn sau đó. Phim không thể diễn giải điều đó tốt hơn thông qua biểu tượng nam tính trường tồn nhất trong lịch sử phim ảnh – tay cao bồi viễn Tây.

Jack Sparrow | Newsweek

Dòng phim đại chúng, nơi được coi là thể loại tôn thờ hình mẫu anh hùng nam tính thầm lặng, nói ít làm nhiều với khả năng tả xung hữu đột, đơn độc và thích giữ những cảm xúc trong lòng, cũng chào đón một nam chính như thuyền trưởng Jack Sparrow, người hoàn toàn đi ngược lại hình mẫu người hùng thường thấy. Đồng bóng, không phải tuýp người xông pha vào nguy hiểm, càng không mạo hiểm mạng sống để cứu đồng bọn, Jack Sparrow được yêu mến bởi tính cách kỳ dị và cách suy nghĩ lạ thường. Đây là một nhân vật thông minh và theo như tiêu chuẩn truyền thống, một “beta” trong xã hội.

Những series cũng chào đón những nhân vật nam chính lẫn phụ thể hiện sự mềm mỏng hiếm khi được chứng kiến ở các nam chính màn ảnh. Những cái tên phải kể đến như Otis trong Sex Education, James của The End of the F***ing World. Cho đến phản diện có Joe trong You như một hình ảnh phản chiếu méo mó của hình mẫu “những chàng trai nhạy cảm và tốt bụng”. Từ 1991 đến 2022, đây đều là những tiếng nói cân bằng hình mẫu nam chính hạn hẹp, một số còn chống lại hình mẫu truyền thống dần chuyển sang nam tính độc hại theo thời gian.

Hollywood hậu Brokeback Mountain vẫn tràn ngập những hình mẫu nam tính hầu như không thể với tới, chia sẻ nhiều điểm tương đồng (nhiều khi không tốt cho sức khỏe tinh thần). Họ vẫn được chào đón nồng nhiệt. Song, những hình mẫu khác biệt cũng nhận được sự chú ý và chào đón như vậy. Chalamet, Harry Styles, Tom Holland, Cole Sprouse…những nhân vật của các diễn viên linh hoạt hơn về tiêu chuẩn “đàn ông” được xem là một tín hiệu tích cực và đưa Hollywood về trạng thái cân bằng.

Nam tính và nữ tính trong The Power of the Dog | The Playlist

Nhưng trọng yếu hơn, làn sóng những nam chính dịu dàng đem đến những góc nhìn sâu sắc về sự nam tính đang đa dạng hóa, và thách thức những tiêu chuẩn cứng nhắc để lại hậu quả tinh thần nghiêm trọng, như The Power of the Dog đã mô tả chi tiết – một điều thú vị là nam thứ chính của dự án Netflix, người được nam diễn viên Kodi Smit-McPhee thủ vai, là một hình mẫu hắc hóa so với Elio trong Call Me Your Name.

Chalamet không phải là gương mặt đại diện duy nhất, dù là gương mặt nổi tiếng nhất trong điện ảnh. Dạo gần đây, một gương mặt đại diện cho làn sóng nam tính mới dần tạo lập một chỗ đứng trong điện ảnh. Người đó là Harry Styles, với những lựa chọn dự án gần đây, nam diễn viên có vẻ không ngần ngại thể hiện hai khía cạnh của nam tính và sự gia trưởng.

Don’t Worry Darling sắp tới đây lấy đi sâu vào một mối quan hệ bất ổn với cú twist xoay quanh sự bất an của một người đàn ông trước một người vợ thành đạt hơn, trong khi My Policeman (2022) khám phá mối quan hệ giữa 2 người đàn ông không thể làm chính mình. My Policeman có thể là tiếng vọng của nhiều câu chuyện tương tụ trước đó, Don’t Worry Darling lại là một trường hợp thú vị với góc nhìn thẳng thừng vào tính gia trưởng, nhưng được thể hiện độc đáo bằng một câu chuyện khoa học viễn tưởng. Có thể nói Don’t Worry Darling mang hình bóng của một bộ phim quen thuộc The Stepford Wives, lấy cảm hứng từ tiểu thuyết cùng tên của Stephen King.

Đây là thời đại mà “nam tính” và “nữ tính” đã được chứng minh linh hoạt hơn những gì đã được biết đến trước đó. Đây cũng là thời đại mà những giá trị độc hại đang được bóc trần và những bi kịch gắn liền với chúng. Một thời đại mà những nam chính có nhiều hình mẫu tích cực hơn. Đó luôn là một điều tốt lành. Còn Timothee Chalamet sẽ tiếp tục chứng minh Hollywood hiện đại luôn chào đón những vai diễn mới đa màu của nam diễn viên như trong Bones and All (2022) sắp tới.

Xã hội có một lịch sử lâu đời dạy đàn ông rằng bản lĩnh đàn ông được làm chủ thông qua quyền lực, sức mạnh, thể thao và năng lực tình dục khác giới, nhưng các nhân vật chính mới ở Hollywood, những nhân vật được yêu thích, không có chung những mục tiêu này.