[Cảm Nhận] You (Netflix) - Những yếu tố tạo nên một kẻ giết người không hoàn hảo

Kéo xuống để xem tiếp

"Hello You, I see"... chắc là một câu nói quen thuộc với những người đã xem qua series khá đình đám này của Netflix. Cũng là câu tự sự của thanh niên Joe có tam quan lệch lạc mỗi lần anh ta nhắm được "The One" của mình. Bài viết này sẽ không review về chất lượng của phim, mà ở đây chúng ta chỉ tập trung vào những yếu tố, những vấn đề khá quan trọng để hình thành nên một kẻ có khả năng ra tay để sát hại chính đồng loại của mình dù cho là vì lý do gì đi nữa. Vì có lẽ trên tất cả những tội lỗi có thể xét xử bằng pháp luật và các giá trị đạo đức thì giết người vẫn nặng nề hơn cả, mặc dù có những thứ tồn tại trên đời này còn đáng khinh hơn.

You có lẽ bằng nhiều cách đã khiến nó trở nên nổi tiếng dù đưa khán giả theo một tên sát nhân không được cường điệu hay thần thánh hoá vì lý do cao cả. Hơn thế nữa, bộ phim không cổ xuý bất kỳ ai thần tượng những kẻ giết người dù cho vì động cơ nào. Dẫu thế, ta vẫn phần nào hiểu rõ được một số lý do, nguồn cơn sâu xa hay vấn đề tâm lý xã hội nào đó đã góp phần ít nhiều đến những hành động đó của họ. 

1. Hậu quả từ gia đình độc hại

Đã có bao nhiêu bài viết, sách vở đã nghiên cứu, chỉ ra vô số dẫn chứng rằng: nếu một đứa trẻ được sinh ra hoặc nuôi dưỡng từ gia đình, người bảo hộ toxic, vô trách nhiệm, bạo hành từ lời nói đến thể xác thì lớn lên nó sẽ có rất nhiều vấn đề về tâm sinh lý. Và ở bộ phim này ta có thể thấy rõ hơn nhất từ Joe (Penn Badgley) hay vợ hắn Love (Victoria Pedretti). Joe có cha mẹ tệ hại, họ sẵn sàng đánh đập, hành hạ nhau rồi hơn thế nữa người mẹ hắn yêu thương nhất lại bỏ rơi hắn để có cuộc sống tốt đẹp hơn, dẫu thế ở phần 1 hay phần kế hắn vẫn tả bà ta như một người tốt đẹp, đáng thương, cần được bảo vệ. Sau đó, khoảng thời gian ở nhà tế bần những đứa trẻ khác - gia đình lúc đó của hắn (cũng đến từ các gia đình tệ hại) lại trút nỗi đau của chúng lên Joe bằng bạo lực, bắt nạt... mà các nhân viên cứu trợ hiếm khi nào can thiệp vào can ngăn. 

Cuối cùng là ông Mooney - người nhận nuôi Joe, nghe tên có vẻ dễ mến nhưng thật chất ông ta lại có tính cách phát xít, cưỡng chế, thường hành hạ, nhốt thằng bé vào căn phòng kính dưới hầm (trong phim thường được gọi là the cage - nghe tiêu cực hơn là cái lồng, cái cũi). Mỗi lần Joe bất tuân, trái ý thì sẽ bị nhốt vào đó để dạy dỗ với những tiếng chửi rủa, hạ thấp bên ngoài. Bên cạnh Joe là Love - một cô gái có nhiều vấn đề với gia đình tài phiệt giàu có của mình. Họ thường xuyên bận rộn, vắng nhà để 2 chị em Love với người lạ. Mặc dù gia cảnh trái ngược với Joe nhưng có vẻ cô ta và em trai mình chẳng hạnh phúc hơn là bao. Gia đình này sống vì bề ngoài, thường dùng tiền để giải quyết vấn đề, hay thuyết giáo về tâm linh trừu tượng đầy giáo điều nhưng không biết chăm sóc con cái làm sao cho đúng. Nếu bọn nhỏ làm sai họ sẽ che đậy rồi bạo lực lạnh (lạnh nhạt, vô tâm, bỏ rơi hiếm khi quan tâm) để trừng phạt nên một đứa thì nghiện ngập, đứa còn lại thì cố gắng hoàn hảo bên ngoài, bên trong lại mục rữa từ từ.

Có vẻ như nơi mà đáng lẽ để chúng ta ủ ấm, nương tựa khi ngoài đời giông tố lại thực chất là địa ngục thật sự...

2. Tâm lý sợ bị phản bội, bỏ rơi

Có vẻ như cả Joe và Love đều mắc chứng rối loạn nhân cách ranh giới - hậu quả nặng nề do lý do bên trên gây nên và do không được chữa trị đúng cách và để nó gặm nhấm lâu ngày đã ngày càng nặng nề, biến chứng sang những vấn đề tâm lý khác khủng khiếp hơn. Thường bệnh nhân mắc chứng này họ sẽ cố gắng tìm mọi cách để duy trì một mối quan hệ. Thường bị lo lắng quá mức về chuyện ai không quan tâm, không yêu thương, có thể bỏ mặc mình theo nhiều hướng tiêu cực.

Ban đầu, họ hay huyễn hoặc các đối tượng khác (bạn bè, người yêu, cha mẹ...) là thần thánh, tốt đẹp quá mức nhưng lại thất vọng khi những người này không thể biểu hiện đúng như họ mong muốn họ sẽ tìm cách ghét bỏ, tránh xa người đó. Nó như trong đầu họ chỉ có ranh giới giữa yêu ghét, tuyệt vời và tệ hại. Họ cũng khó kiềm chế cảm xúc, hay tức giận đau khổ và hay tự đánh giá thấp bản thân (self-esteem thấp).

3. Không có niềm tin vào con người hay các mối quan hệ xã hội

Nếu một ai đó bị lừa dối, chối bỏ và đối xử tệ quá nhiều lần họ thường mất lòng tin vào con người, xã hội. Đặc biệt hơn là những kẻ giết người trong phim còn ghét bỏ chính bản thân mình. Cả chính mình còn không yêu và không tin tưởng được thì ai có thể đây? Quá nhiều tình huống rõ ràng chứng minh cho việc này. Joe thường đánh giá người khác qua vẻ ngoài, mạng xã hội theo cái nhìn coi thường. Nếu ai là vật cản hay gây hại quá nhiều đến hắn thì dễ bị nhốt vào lồng, nơi hắn cũng từng bị nhốt ở đó. Hắn sẽ đe doạ, điều tra về đời tư của họ theo nhiều cách để tìm thứ để trao đổi niềm tin với nhau, thường là tội lỗi trong quá khứ của họ.

Dù nạn nhân lạy lục, van xin, thề thốt các kiểu hắn cũng chớ hề tin. Thì đúng rồi niềm tin giữa con người vốn mong manh mà. Dù Joe đã cố tin nhiều lần nhưng kết quả hầu như đều như tát vào mặt hắn như cách mà Beck đã làm, tuy đôi khi vẫn có ngoại lệ như Will ở phần 2 đã làm. Dù thế 1 người cũng chẳng cứu vớt được nhiều chuyện từ những người khác nên niềm tin của Joe coi như chẳng tồn tại. Còn về phía Love, trái với Joe còn cố gắng viện cớ cho người khác để củng cố cho niềm tin (thứ chẳng tồn tại ở họ) thì cô ta giết luôn. Có vẻ những lúc họ bảo tin là đang ảo tưởng với bản thân để cố tin cho có. Niềm tin vào ai đó trong thế giới này đôi khi như sợi chỉ trên ngọn nến mà thôi.

4. Mong muốn cứu rỗi, can thiệp vào những câu chuyện thương tâm từ những kẻ vô năng

Nếu nói Joe và Love là những người khủng khiếp và ghê tởm theo cách nào đó thì có vẻ đúng nhưng nói họ xấu hoàn toàn thì vẫn có thể sai. Joe là một người có học thức, biết nhiều về các giá trị tinh thần, nghệ thuật của thế giới. Hắn ta không ngần ngại chia sẻ với những người cần nó, bên cạnh đó hắn cũng cố gắng hết sức giúp đỡ các nạn nhân của những tình huống ngặt nghèo Ví dụ như: chị em cô bé Ellie, mẹ con Paco và mẹ con The One cuối cùng ở phần 3 Marienne. Họ đều là những người dưới đáy xã hội, nghèo khổ hoặc bị ức hiếp từ những người quyền thế hơn, những kẻ mà Joe cho rằng ghê tởm hơn hắn. Nhưng thực chất là hắn phóng chiếu quá khứ của bản thân lên hoàn cảnh của họ.

Hắn cảm thấy mình ở đâu đó trong các câu chuyện đó, thứ tương tự đã xảy ra với hắn lúc thơ ấu. Có lẽ bằng cách nào đó Joe đang nỗ lực cứu lấy chính mình, thứ mà năm xưa chẳng ai làm cho. Joe sợ họ sẽ có kết cục như mình nên tự cho mình quyền can thiệp vào. Dù gì đi nữa thì cũng có thể nói đó là chút lương tâm, lòng tốt còn sót lại nơi kẻ sát nhân nhưng kết quả mà hắn làm hầu như đều tệ hại với những người hắn giúp theo nhiều khía cạnh. Và Love, so với Joe cô ta tàn nhẫn hơn nhiều nhưng đôi khi cũng muốn cứu rỗi người khác như em trai Forty và cậu Theo trẻ tuổi nhưng thật chất lại là một sự phóng chiếu khác vì ham muốn cứu rỗi những ai tổn thương, gãy vỡ mà phân tích sâu xa hơn thì nó lại độc hại.

Nhìn chung thì muốn giúp đỡ ai đó tốt nhất thì trước hết bản thân người đó phải lành mạnh và có những suy nghĩ, động cơ tích cực hơn. Què gặp quặt thì khó mà có kết tốt đẹp!

5. Mạng xã hội, internet quá phát triển và sự dối trá 

Có lẽ hiện tại, mạng xã hội và các trang web nói riêng, internet nói chung đang chi phối con người hơn bao giờ hết. Người ta hầu như sống, ăn uống, bày toả mọi lúc trên đó. Nhưng vấn đề là thứ họ làm hầu như là sự giả dối và trưng ra một bộ mặt mà họ muốn gây dựng với thế giới thôi. Qua 3 phần phim, ta có thể thấy hầu như tất cả nhân vật đều phụ thuộc quá nhiều vào mạng xã hội. Nhưng tệ hơn là những thứ giả tạo trên đó lại khiến họ kiếm ra tiền và nhận về sự đồng cảm, yêu mến, hâm mộ từ vô số người khác. Có lẽ như con người ngày nay chỉ còn yêu thích nghe lời nói dối đẹp đẽ hơn một sự thật xấu xí.

Bên cạnh đó, những phương tiện công nghệ này còn có khả năng khiến bạn bị huỷ hoại, giết hại theo nhiều cách. Joe đã vô số lần lần ra địa chỉ, nơi chốn và những vấn đề riêng tư của người khác để nhắm đến họ. Thật "tuyệt vời" làm sao khi những thứ đòi hỏi mật khẩu và kêu la rằng bảo mật danh tính là thiết yếu nhất lại là nơi dễ bị xâm nhập, moi móc, điều tra nhất. Thảm hại quá chăng! Nếu không có mạng xã hội và những thứ trưng bày trên đó thì chắc số nạn nhân trong phim cũng giảm thiểu đáng kể chứ không ít đâu.

6. Mọi thứ thì càng phát triển thì xã hội ngày càng thối nát hơn, đạo đức con người ngày càng đi xuống

Vấn đề này chẳng cần nói nhiều, xem phim thì đã quá đủ để thấy rồi! Người ta dễ dàng hành hạ, đánh đập, hạ nhục nhau theo nhiều cách, chìm đắm trong tình dục tiêu cực và nghiện ngập nữa. Hơn thế nữa, làm ơn đi, ấu dâm, cưỡng hiếp, quấy rối nhan nhản khắp mọi nơi và được giải quyết bằng tiền và quyền lực là xong! Tuy giết người là xấu nhưng thú thật nhiều kẻ trong phim chết là đáng chứ có sai trái đâu vì khó mà luật pháp sờ gáy họ như tên Hendersen chẳng hạn.

7. Cách nhìn người, chọn đối tượng kết giao tệ hại

Không chỉ riêng những người trong phim mà ngay cả chúng ta cũng đều có vấn đề về chuyện này. Ta có thể huyễn hoặc về ai đó vì bề ngoài, gia thế, độ nổi tiếng, vị thế của họ trong xã hội và dễ dàng kết giao lầm người. Không ai hoàn hảo cả, đúng thế! Nhưng mà ta có thể thấy những người trong phim ở vị trí vợ chồng, người yêu, bạn bè đều bằng cách nay cách khác ảnh hưởng tiêu cực đến nhau. Có lẽ hơn là ngồi trách người, trách đời, con người nên tập cách biết điềm tĩnh, nhìn xa hơn. Đặc biệt là trở thành người lành mạnh về đời sống và tinh thần. Thuyết vũ trụ hấp dẫn chả bao giờ sai, ai thế nào thì chỉ cuốn hút những người tương đồng mà thôi. Nhìn cách Joe và Love tìm thấy nhau kìa! Lạy hồn!

8. Tình yêu

Thứ mà đẹp đẽ nhất thì trong series này hiếm khi nào mà nó tuyệt vời cả. Có lẽ ở ngoài đời cũng thế! Tình yêu đôi khi lại chẳng có thật đâu, đau lòng là thế! Thứ tình yêu toxic mà các nhân vật trong phim dành cho nhau khiến khán giả cũng ngẫm nghĩ về cuộc đời mình ít nhiều. Hơn thế nữa khi ai đó càng khao khát được yêu thì chẳng có tình yêu nào có thể bù đắp nổi khoảng trống thiếu hụt đó. Joe và Love chẳng bao giờ tìm được tình yêu hoàn hảo dành cho mình vì thứ họ muốn chỉ là ảo tưởng mà thôi. 

Họ càng thèm muốn nó thì sự tham lam lại càng nuốt chửng lỗ hổng tâm hồn mà những người trong quá khứ để lại. Làm gì có một cá nhân nào đủ khả năng lấp đầy một cái lỗ quá nhiều người đào được. Có lẽ nếu họ nhìn nhận ra được thay vì nỗ lực vô vọng tìm kiếm, uốn nắn tình yêu từ ai đó một cách sai trái thì họ nên tập yêu thương chính mình. Nhưng thôi chắc nhiệm vụ bất khả thi, bó tay rồi!

Cuối cùng tổng kết lại, về cá nhân người viết có lẽ một người có khả năng trở thành sát nhân thì có nhiều lý do, yếu tố hình thành lắm. Ta cũng chẳng thể đổ lỗi mọi thứ cho hoàn cảnh được nhưng sự thật là chúng góp phần rất nhiều tạo nên một sản phẩm hư hỏng, tệ hại mà! Nên nếu trách cứ một sự việc hay ai đó có lẽ mọi người nên có cái nhìn bao quát hơn về những viên gạch cấu thành nên nó. Joe và Love là thành quả tổng hợp từ những mối quan hệ độc hại, xã hội phù phiếm, giả tạo và đặc biệt là những giá trị đạo đức ngày càng hao mòn dần đi...