Điện ảnh châu Á - Cơ hội vươn ra thế giới

Phim Hàn Quốc đã và đang để lại dấu ấn tại thị trường điện ảnh thế giới, tiếp nối sau thành công của Parasite.  Bộ phim đã phá vỡ nhiều kỷ lục, chiến thắng 4 hạng mục Oscar danh giá, gồm Phim nước ngoài hay nhất và Phim hay nhất – lần đầu tiên cho 1 phim không nói tiếng Anh trong lịch sử 92 năm của Oscar. 

Theo BOM, trước khi đại dịch hoành hành khắp thế giới, phim đã thu về $254 triệu doanh thu, trong đó 80% đến từ thị trường nước ngoài. 

Theo Aaron Han Joon Magnan-Park, trợ lý giáo sư thuộc Khoa Văn Học - đại học Hong Kong, phim Hàn nay không còn được gán mác là “nền điện ảnh dân tộc”, hay cũng không thể miêu tả họ đang ở rìa của nền điện ảnh thế giới nữa. 

Theo The Korea Herald, Hàn Quốc là thị trường phim lớn thứ 5 thế giới – tính theo doanh số bán vé (dữ liệu từ Viện thống kê thuộc UNESCO). 

Năm 2019, tổng doanh thu của Hàn Quốc chạm mốc $823 triệu, từ mốc $203 triệu của 15 năm trước (theo Statista). Năm 2018, doanh thu của phim nội địa chiếm đến 51% (theo KFC). Cùng năm đó, 603 phim được xuất khẩu ra nước ngoài, mang về đến $41.6 triệu. 

Theo Yu Wanying, chuyên gia nghiên cứu thị trường của SICS tại đại học Sungkyunkwan – HQ, “Việc chiếm thị phần lớn ở trong nước đã giúp cho danh tiếng và sức ảnh hưởng của phim Hàn thậm chí được so sánh ngang với phim Hollywood.”

Trên thực tế, phim Hàn từ lâu đã có sức lan tỏa lớn ở châu Á, tiên phong của phong trào Làn sóng Hàn Quốc (giai đoạn 3) – sự trổi dậy của văn hóa Hàn khắp thế giới. Làn sóng đầu tiên chính là K-pop. 

“Đằng sau thành công của Parasite là sự đầu tư lâu dài và nhất quán của chính phủ Nam Hàn trong việc truyền bá văn hóa Hàn Quốc ra thế giới”, Yu cho hay. 

Theo kế hoạch tài chính được công bố hồi tháng 12, chính phủ Hàn Quốc sẽ rót ngân sách hơn $5.3 tỷ cho Bộ Văn Hóa để tiếp tục quảng bá nền công nghiệp giải trí của nước này ra thế giới (theo Yonhap News Agency). 

Với sự hiện diện rộng khắp ở thị trường thế giới, phim Hàn Quốc, cùng tương tác toàn diện với những ngành công nghiệp khác của đất nước, như phim truyền hình, làm đẹp, âm nhạc và cả ẩm thực, chính là chìa khóa quan trọng trong chiến lược văn hóa quốc gia. 

Dù nhiều phim Hàn đào sâu vào các vấn đề xã hội, nhưng chúng tương đối dễ tiếp cận từ góc nhìn của các nền văn hóa khác, và vì thế chúng càng trở nên dễ được chấp nhận một cách rộng rãi. Những bộ phim hành động – kinh dị như Train to Busan cũng được đông đảo khán giả thế giới đón nhận. 

Cai Gongming, chủ tịch Road Pictures (1 công ty điện ảnh đặt tại Bắc Kinh), cho hay: sự thành công của Parasite tại thị trường thế giới, vốn từ lâu bị chi phối bởi phim ảnh phương Tây, đã tạo động lực cho nền điện ảnh Trung Quốc và cả châu Á. 

Giải thưởng Oscar vừa qua là chỉ dấu cho thấy khán giả thế giới có thể chấp nhận những bộ phim không thuộc về văn hóa phương Tây, Cai nhận định. 

Tại Trung Quốc, phim nội địa có xu hướng tập trung vào thị trường nội địa, do có sẵn thị trường khổng lồ. Tuy nhiên, khác với cách làm phim thương mại của Hàn Quốc, các nhà làm phim Trung Quốc có thể khai phá các cơ hội tại thị trường thế giới thông qua các phim đậm chất điện ảnh hơn, vốn đã quen thuộc với khác giả nước ngoài. 

Cai cũng cho rằng, có nhiều cơ hội hợp tác giữa 2 nền điện ảnh: “Trung Quốc và Hàn Quốc đã hợp tác sâu rộng hơn trong sản xuất phim, gồm cả hậu kỳ hay sự xuất hiện của ngôi sao Hàn trong phim Trung.” 

Cũng theo Yu, sự hợp tác chặt chẽ hơn giữa 2 nền công nghiệp cần được chú trọng đẩy mạnh, để cùng nhau khám phá các thị trường mới. 

Tuy nhiên, Magnan-Park nhận định nền điện ảnh sẽ gặp nhiều thử thách, đặc biệt khi sẽ có 1 làn sóng cố gắng sao chép thành công của Parasite, và phong trào tẩy trắng – thay thế các nhân vật da màu bằng diễn viên da trắng. 

“Với điện ảnh Hàn để vươn ra thế giới, đặc biệt là ở các quốc gia nói tiếng Anh, họ cần vào được lịch phát hành chính và công chiếu rộng rãi ở những nơi mà bỏ rất ít thời gian và công sức vào các bộ phim nói tiếng nước ngoài cần phụ đề tiếng Anh.”

Bên cạnh đó, những nền tảng mới như Netflix cũng là 1 lựa chọn thay thế để đưa điện ảnh Hàn ra thế giới. Road Pictures, công ty đã nhập Shoplifters về Trung Quốc, cho biết có thể cân nhắc mua thêm phim Hàn Quốc, nếu điều kiện cho phép. Shoplifters là phim Nhật (live-action) có doanh thu cao nhất từng được phát hành tại Trung Quốc. Cai cũng từng muốn đưa Parasite đến quốc gia này nhưng không thể chốt được thỏa thuận. 

Ghi nhận dịch bệnh đang gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc sản xuất phim tại Mỹ và châu Âu, Cai nhận định đây có thể là cơ hội lớn trong nửa năm còn lại hay nửa đầu năm tới khi thị trường các nước có rất ít phim để chiếu. 

Magnan-Park đồng tính, “Một khi vấn đề y tế khẩn cấp toàn cầu qua đi, các nhà làm phim sẽ sớm khởi động lại các dự án, tìm những nguồn cảm hứng mới, kể cả kể về chính dịch bệnh Covid-19 lần này.”

Nguồn: GCD