Tin điện ảnh

[Phân Tích] Cô Gái Trẻ Hứa Hẹn - Góc nhìn trực diện và trần trụi vào vấn nạn xâm hại tình dục

Hãy bàn về Promising Young Woman - Cô Gái Trẻ Hứa Hẹn. Nhưng trước hết hãy nói v mt màn biu din kỳ l diễn ra vào năm 1974.

Nghệ sĩ người Serbia Marina Abramovic đã thc hin mt màn biu din có th được coi là mt thí nghim v hành vi con người. Cô mi khán gi bao quanh mình. Trên mt chiếc bàn, 72 món đ vt t vô hi như lông vũ, hoa hng, bánh mì…cho đến nhng th nguy him như bông hng gai, kéo, dao m, lưỡi lam và khu súng đã lên nòng được bày ra. Người ngh sĩ s đng yên trong sut 6 gi. Trong khong thi gian đó, khán gi được toàn quyn làm gì cô thì làm. Abramovic s không phản kháng.

The Ringer

Ban đầu, khán gi rt nh nhàng vi cô. H đến ôm cô, hay đt lông chim lên người cô hay tng hoa cho cô. Nhưng mt lúc sau, các khán gi bt đu có nhng hành vi bo lc. Có người dùng dao lam ct qun áo ca cô xung, ri s dng nó lướt qua cơ th cô. Có người còn rch mt đường c cô đ th ung máu như mt ma cà rồng.

Một vài hành đng mang tính tình dc sau đó, mt khán gi quyết đnh k khu súng vào đu n ngh sĩ. Nhng người khác không đng tình, tiến đến git ly khu súng, khiến mt trn đánh nhau din ra gia hai bên. 6 gi sau, màn biu din kết thúc. Abramovic c đng tr li. Cô bt đu tiến đến phía khán gi. Lúc này, các khán gi nhanh chóng tn ra, tìm đường thoát thân. Màn biu din này được coi là tm gương phn ánh trn tri s suy đi sn có trong con người và đ li mt vết thương lòng cho người ngh sĩ thc hiện nó.

Tại sao màn biu din này liên quan đến Promising Young Woman? Vì tương t như màn biu din y, b phim là bng chng t cáo mt ti ca nhân cách con người, lên án gay gt mt nn "văn hóa cưỡng hiếp" và đp đ nhng li bin minh mà phn ln xã hi vn đồng tình.

Tương lai ca ai quan trng hơn?

Ngoi sao

Từ ta phim đến ni dung, Promising Young Woman có mt ging điu cht vn. đây, cái tên được biên dch thành Cô Gái Tr Ha Hn được dch hơi sát nghĩa. Cm t được hiu phóng hơn là cô gái tr đy trin vng. Nó xuất phát t mt thành ng trong tiếng Anh là “promising young man”, tc mt chàng trai tr đy trin vng. Đây là cm t chuyên được s dng tài các phiên tòa x án các v tn công tình dc. Mt chàng trai tr trin vng là điu mà các lut sư s dng đ làm chi tiết gim nh hoc ly lòng thm phán và bi thm đoàn khi k phm ti là thành phn tri thc, thuc gii tinh hoa trong xã hội.

Cụm t nhn mnh rng cáo buc tình dc không nên là th cn tr tương lai đy tươi sáng ca nhng “chàng trai tr” b cáo buc trong đây, rng h còn c mt cuc đi phía trước. Nói thng hơn là h hc gii nên được du di.

Vox

Thật đáng bun là trong thc tế, lun đim này lúc nào cũng thành công kêu gi s thương cm ca bi thm đoàn và thm phán, khiến h có th gim nh ti thm chí bác b cáo buc đi vi nhng “chàng trai tr đy trin vng” kia như Brock Turner cu sinh viên ca Stanford b cáo buc hãm hiếp mt n sinh viên khi cô đang bt tnh, nhưng ch b kết án 6 tháng tù.

Nhưng trong Promising Young Woman, đo din Emerald Fennell đã “chuyn gii” cho cm t y, biến thành “cô gái tr đy trin vng” như mt cách va ma mai va tra hi chúng ta ti sao không ai chú ý đến nn nhân – nhng cô gái cũng có mt tương lai xán lạn phía trước gi phi vượt qua sang chn tâm lý t các v tn công trong sut cuc đi. Ti sao tòa án và bi thm đoàn ch cân nhc đến th phm mà b mc các nn nhân trong tuyt vọng.

Ngoài thay đổi cm t đi din cho th vũ khí gim nh ti cho th phm, Promising Young Woman bt người xem phi nhìn nhn nn nhân thông qua nhng câu thoi thẳng thừng không h có tính ng ý nào và trên hết là qua hình nh của Nina.

Một trong nhng nhân vt trng yếu ca phim là Nina Fisher. Cô là đng lc đã thúc đy hành đng ca n chính Cassandra Thomas (Carey Mulligan). Thế nhưng, Nina không h có bt c li thoi nào. Người xem cũng không h hình dung được cô là mt cô gái như thế nào. Vì xuyên sut b phim, không nhân vt nào nhc đến Nina, cho đến khi Cassandra cht vn hung th ca v án hiếp dâm năm xưa.

ScreenRant

Lúc ấy, nhiu người mi đ ý đến Nina, rng cô tng là mt đa tr hot bát, gan d và thông minh. Cô ln lên thành mt sinh viên y gii nht lp, hướng ngoi và ri cô ch còn là mt cái v rng. Dù không được nhc đến trực tiếp, phim đã ẩn ý mt bi kch là Nina đã t sát k t v hiếp dâm. Cô b hc và tìm đến cái chết. Mt cô gái đy trin vng đã có th tr thành mt bác sĩ gii giang gi ch còn là mt mng ký c, trong khi hung th Alexander Monroe thì tt nghip xut sc và sng tiếp mt cuc đi thành đạt.

Điều đó được phép xy ra vì nhà trường đã tin vào thành tích ca Monroe, vào trin vng ca hn mà b quên mt cá nhân trin vng khác b hn hãm hi. H b rơi mt ph n tr cũng có thành tích ni tri như vy ch vì đnh kiến biết rng Nina trước đó đã tic tùng quá trn. Vy rt cuc, tương lai ca ai mi đáng được bo v? Nn nhân hay th phạm?

Bản cht con người và s la chọn

ABC

Một trong nhng đim nhn ca Promising Young Woman là li sng v đêm ca n chính Cassandra. Cô thường đến nhng quán bar – nơi được đnh hình là nơi thác lon, và gi v say đến mc không th đng vng. Mc đích ca cô là ch nhng gã đàn ông đến hi thăm cô. Đa s s hi thăm và nhanh chóng đ ngh giúp đ cô v nhà hoc v ch ca h. Nhng gã t nhn là “trai tt” này bt đu gi trò xàm s cho đến thng thng kéo c ni y ca cô xung. Nhưng khi cô kết thúc trò gi say, thì h bt đu run sợ.

Mục đích ca màn kch này là gì? Nó không ch là phép th lòng d và s t tế ca đàn ông, mà còn nói lên mt khía cnh rt hin nhiên nhưng không ai dám bàn lun v các v cưỡng hiếp: s la chn.

Trong Promising Young Woman, Cassandra đã đ ra mt tin đ. Rõ ràng là không ai ép buc nhng gã đàn ông này tiếp cn các cô gái say xn. Không ai ép buộc h phi đưa cô y v nhà. Không ai ép buc nhng gã này nm lên người cô gái và thc hin nhng hành đng hãm hiếp. Không ai k dao hay k hng súng vào h và bt h thc hin nhng hành vi đi bi c. Các hành đng ca nhng gã này đu xut phát t ý mun cá nhân. Như vy, vic đ li cho nn nhân vì qun áo h mc, vì h say xn là vô lý. Vì nhng người đàn ông như Jerry hay Neil hoàn toàn có th b đi hoc thc lòng quan tâm đến Cassandra đang say mèm không th chng cự.

Màn kịch ca Cassandra ging màn trình din ca n nghMarina Abramovic, khi được la chn gia t tế và cái ác, con người dường như có xu hướng nghiên v s tăm ti trong tâm hn hơn là nhng quy tc đạo đức. H có th chn làm người t tế tht s hoc mt k suy đi. H đã chn vế th 2. Nhưng khi nói đến hu qu, nhng k này ch biết trn sau nhng li bin minh đ li cho nạn nhân.

Sự đng thun trong tình dc

Business Insider

Promising Young Woman là mt b phim vô cùng chú ý đến các chi tiết nh nhưng có ý nghĩa ln. Đó là hành đng ca Cassandra trước các hành đng ca các gã “trai tt” như Neil và Jerry. Khi Neil hôn Cassandra trong tình trng gi v say, Cassandra không đáp li, nhưng Neil vn tiếp tc tiến ti. Ngay c khi Cassandra nói cô cn v nhà, Neil vn kiên quyết gi li. Còn vi Jerry, người đã đưa Cassandra v nhà, cô đã liên tc bo anh ta dng li khi anh ta nhào lên người lên cô, nhưng anh ra chng đ tâm đến.

Một thông đip được truyn ti đây chính là s đng thun trong tình dc, và người đồng thuận phải ở trong tình trạng tỉnh táo, không bị uy hiếp, đe doạ hay thao túng.

Đứng ngoài cuc không có nghĩa là vô tội

A.V Club Film

Những k cưỡng hiếp không phi là đi tượng duy nht b phim nhm đến. Promising Young Woman còn ch trích hình nh ca “người vô ti ngoài cuc” (innocent bystander) thông qua nhân vật Ryan (Bo Burnham).

Như đon video đã chng minh, Ryan không tham gia vào v tn công Nina, nhưng anh ta li bàng quang đng nhìn nhóm bn ca mình làm thế, không mt li can ngăn. Đáng trách hơn là sau bao nhiêu năm, anh ta vn gi mi quan h bn bè vi nhng k đáng kinh tm đó và vn đinh ninh bn h là người tt. Ryan còn chng bun nh gì v s vic, dù nó đã hy hoi cuc đi ca mt con người. So vi nhng k cưỡng hiếp, nhng k th ơ vi ti ác cũng là tòng phạm.

Không chỉ có nn nhân mi b tn thương

Variety

Nhìn tổng th, Promising Young Woman là mt bài mu v chn thương tinh thn. Nhưng đây, không ch có nn nhân mi là người chu đng nhng chn thương đó, mà nhng người thân thiết ca h cũng gánh chu nhng ni đau ghê gớm.

Cassandra là ví dụ rõ ràng nht. Khi Nina b hc, cô cũng b hc v chăm sóc bn. Nhưng khi Nina t sát, mt phn ca Cassandra cũng chết theo. Đó là ý chí sng ca cô. T đó, Cassandra ch còn là mt cái v. Cô t b hết s nghip hc y, vt b c tim năng ca bn thân, sng nh vào vic làm mc lương ti thiu ti một quán cà phê.

Điều kinh khng nht là s vic ca Nina khiến Cassandra nuôi mi thù vi người khác gii đến mc thc hin nhng màn tr thù. Bng cách gi say đ khiến nhng gã đàn ông bc l bn cht, cô đã dùng nhng nhn đnh ca chúng đ chng li chúng, đp tan nhng điu cao thượng chúng dùng đ hình dung v bản thân.

The Guardian

Nhưng c quá trình này không ch là màn tr thù, mà còn là con đường t hy hoi bn thân ca Cassandra. Dù rt thông minh và sc so, Cassandra không th có cơ hi chng c nếu các mc tiêu tr nên bo lc. Như vy, vi tn sut nhng cái tên được ghi vào trong s, cô liên tc đt mình vào thế nguy him. Vũ khí duy nht ca cô là li đe da “Tôi không phi k duy nht làm vic này”. Nhưng ngay cả điều này chưa chắc đã bảo vệ được bản thân cô khỏi những kẻ bạo lực.

Hành vi của Cassandra là hành vi ca mt người mc phi chng căng thng hu chn thương và có xu hướng t hy hoi bn thân. Cô là hu qu ca mt v cưỡng hiếp, là người phi tri qua ni đau nhìn bn thân ca mình vt vã cho đến khi phi t sát đ gii thoát bn thân, ch đ sau đó, cô b ám nh bi ni bun và cơn phn n bt tn. Chn thương tâm lý không làm ai mnh m hơn c, mà ch đưa h đến kết cc ti tệ.

Cái kết đng chát của phim

The Vulture

Điều gì làm Promising Young Woman tr nên ni bt gia mt lot các b phim mang ch đ tương t? Đó là phong cách hin thc ca b phim. Và không chi tiết nào nói lên điu này tt hơn là cái kết ám nh cuối phim.

Cassandra đã tìm đến k hãm hi Nina và thc hin cuc báo thù ca mình. Nhưng, trái vi d đoán ca khán gi, cô đã b mng ti đó. Người xem ch cm nhn được chút an i khi biết cô đã dàn dng cái chết này đ khiến hung th phi chu trng pht trước pháp luật.

Đây cú sốc mà đo din Fennell c tình đem đến cho người xem đ khc ha bi kch sinh ra t văn hóa cưỡng hiếp được xã hi chp nhn và di trì. Nhìn nhn mt cách thc tế, v th cht, cô không th phn kháng ni mt k sc dài vai rng như Alexander Monroe nếu hn bng nhiên chng c (hn đã làm thế). Cô đến đó vi tư cách là mt vũ n thoát y. Nếu cô báo b hn xâm hi, s chng có ai tin li cô, mà còn coi đó là li ca cô vì qun áo và c ch khêu gi. Nhưng Cassandra đã chun b sn sàng đ đi phó vi mt k như vy. Cô chn hy sinh tính mng ca mình như mt cách tr thù cc đoan nhất.

CBR

Vì khi cô chết đi, đây không còn là chuyn ca mt ngôi trường na. Bng chng đã rõ ràng. Đng cơ đã được thiết lp. Mi th đu là bng chng đ buc tội th phm. Không như v án ca Nina, cái chết ca Cassandra là th hn ta không th nào rũ b, không còn tình hung “li anh li ”, không còn “chàng trai tr trin vng”. Nhng bng chng hin thc này là li kết ti hắn.

Cassandra phải chết và chết trong tay hn đ hung th không còn đường lui. Bước đi cc đoan này là con bài duy nht cô có th s dng đ chng li mt h thng xã hi đã b rơi biết bao nn nhân như Nina – mt xã hi đy ry nhng k sn sàng đng cm vi k hiếp dâm vì nn nhân đã có mt đêm say xn, hoc ăn mc gi cm, đy nhng k tin li “chàng trai tr trin vng” là mt bác sĩ sp kết hôn. Vì giết người không phi là hành vi xã hi s d dàng thông cảm. Và khi cô chết đi, Cassandra cũng trở thành kẻ tử vì đạo, một hình mẫu về kết cuộc của kẻ đối đầu với hiện thực xã hội. 

Khi vừa mi ra mt, Promising Young Woman lp tc nhn được vô s li khen ngi, 3 đ c Oscar và 4 đ c ti Golden Globe. Tuy nhiên, th mà phim mong mun không phi nhng li tán dương t gii phê bình, mà là nhng li cm thán, nhng cái th dài, và c nhng li ch trích ca người xem. “Hãy nói v điu đó” – Đây mi là mc đích mà phim hướng ti. Vì A Promising Young Woman là một tm gương phn chiếu không ai mun nhìn trc diện.