Khi Iron Man (2009) lên sóng, đặt nền móng cho Vũ trụ Điện ảnh Marvel (MCU) là lúc khái niệm về thương hiệu điện ảnh và vũ trụ điện ảnh được quan tâm, không chỉ bởi người xem, mà còn đối với studios. Studios nhận thấy một phương thức giữ người xem theo dõi cỗ máy làm phim liên tục, trong khi khán giả thấy thích thú với khái niệm nhiều nhân vật, bộ phim chia sẻ một thế giới chung và tất nhiên một khung hình chung. Điều đó đồng nghĩa là họ không cần phải buồn khi thấy chỉ một nhân vật bản thân yêu thích được lên phim.
Lịch chiếu Renfield: Tay Sai Của Quỷ và mua vé Renfield: Tay Sai Của Quỷ tại Moveek
Ý tưởng về một vũ trụ điện ảnh không phải điều gì tồi tệ, thật ra nó khá là sáng tạo khi kết nối nhiều tuyến truyện cho một câu chuyện lớn hơn. Vấn đề là khi MCU thành công nổi lên, studios nào cũng muốn một vũ trụ điện ảnh riêng. Và khi chúng ồ ạt tiến vào phòng vé, Hollywood bắt đầu bão hoà, còn chúng ta thì ngán vì bị bắt ăn mãi một món.
1. Quá nhiều vũ trụ điện ảnh, quá nhiều "bài tập"
3 Trilogy của Star Wars | Reddit
Ngay cả khi Hollywood bắt đầu ngưng làm ra những vũ trụ điện ảnh mới, thậm chí là cắt bớt một số những vũ trụ đang hiện có nhưng tương lai không đến đâu, chúng ta vẫn còn cả khối lựa chọn trên màn bạc lẫn màn ảnh nhỏ. Star Wars (Chiến Tranh Giữa Các Vì Sao) là một ví dụ, tất nhiên, MCU không thể vắng mặt, ngay cả khi những bộ phim của nó không nhất quán về chất lượng. Thêm vào đó là Star Trek được xem là một trong những cái tên kinh điển và lâu đời của nền điện ảnh Hollywood, với phần phim 2009 là phần reboot của dàn nhân vật cũ kinh điển của thương hiệu. Nhưng ngay khi không có reboot, những bộ phim về Star Trek đều tự động thuộc về vũ trụ dài hơi này.
DCEU, sắp thành DCU, đang gặp rắc rối và sắp được reboot. Fast & Furious được định sẵn kết thúc với phần 11, nhưng những bộ phim xuất phát từ nó đang chờ được đưa vào sản xuất, ví như Hobb & Shaw 2. 007 vẫn chưa có dấu hiệu dừng lại hay chấm dứt khi nhà sản xuất đằng sau nó vẫn đang tìm kiếm một James Bond mới. John Wick với 4 phần vẫn chưa có dấu hiệu sẽ kết thúc, trong khi một series về khách sạn Continential sắp ra mắt và phần phim Ballerina đang trong giai đoạn lên kế hoạch giúp mở rộng thế giới sát thủ. Transformers sắp trở lại với những nhân vật mới sau 3 phần phim chống lại phe Decepticon bắt đầu năm 2007. Fantastic Beast đưa người xem ngược về thế giới phù thuỷ trước sự kiện Harry Potter and the Philosopher’s Stone. The Lego Universe vẫn dễ thương. Monsterverse (nhà của Godzilla, Ghidora và King Kong) có vẻ đang hồi phục bằng trận chiến giữa Godzilla và Kong. Và còn nhiều hơn nữa.
Vấn đề ở đây là có quá nhiều những bộ phim đòi hỏi chúng ta phải giữ sự chú ý liên tục và làm nghiên cứu khi các spin-off của dòng thời gian chính xuất hiện. Nội Star War Trilogy đã “phân thân” thành 3 loại trilogy nói về 1 dòng thời gian và những sự kiện trong đó, tiếp đến là những series spin-off nói đến những nhân vật ngoài lượng nhân vật nòng cốt xoay quanh Luke Skywallker, ở những nhánh kháng chiến khác, ở những địa điểm và thời điểm khác.
Ngày nay, theo chân một vũ trụ điện ảnh bây giờ đòi hỏi người xem phải… làm bài tập. Đó là tổng hợp các kiến thức thu thập được từ những phần phim trước để xâu chuỗi câu chuyện tổng thể, hoặc để đặt một bộ phim hay series vào đúng dòng thời gian, cũng như trả lời cho câu hỏi tại sao một số nhân vật bên này không xuất hiện ở phim kia mặc dù chia sẻ cùng vũ trụ. Tiếp đến là hiểu tại sao nhân vật này lại có màn biến chuyển nhanh như vậy – vì cô đã có một phim truyền hình riêng kết nối với những phần phim điện ảnh. Từ một trải nghiệm đậm tính giải trí, giờ các vũ trụ điện ảnh đã biến thành một bài tập đòi hỏi công sức. Nghe thật là mệt mỏi.
2. Lấn át những ý tưởng độc đáo
Những ý tưởng độc đáo ít khi có thể cạnh tranh với các phim thuộc một vũ trụ diện ảnh nào đó | Pinterest
Tuy nhiên, đó chẳng là gì so với những gì các vũ trụ điện ảnh ảnh hưởng đến trải nghiệm xem phim. Khi MCU gặt hái thành công, ngay càng nhiều vũ trụ điện ảnh ra đời. Theo đó là những bộ phim rập khuôn, tuân thủ những công thức dễ đoán và ám ảnh với việc thiết lập những phần phim tiếp theo, hoặc những spin-off tiếp theo, những câu chuyện prequel hoặc sequel ngày càng mở rộng vũ trụ mà nó thuộc về.
Vậy là chúng ta có hàng trăm bộ phim kết nối với nhau từ màn ảnh nhỏ đến màn ảnh lớn. Sẽ không có gì đáng nói nếu chúng không cản trở những ý tưởng mới lạ. Nhìn lại, những bộ phim sáng tạo và điên rồ dần ít đi và theo đó là lựa chọn của các mọt phim cũng thu hẹp dần. Không còn là vấn đề về kinh phí hay doanh thu nữa, những bộ phim độc đáo và độc lập phải nhường chỗ cho các vũ trụ điện ảnh ngay từ trong khâu lên kế hoạch và ý tưởng.
Nếu phần lớn các bộ phim thuộc về vũ trụ điện ảnh hay hơn qua các phần thì khán giả đã không có gì phàn nàn. Thực tế đã chứng minh điều ngược lại. Với lối tiếp cận ngày càng thiếu độc đáo và kịch bản thiếu cân bằng, những vũ trụ điện ảnh đang ngập ngụa trong khó khăn. Không cần nói đâu xa, những bộ phim được mong chờ nhất dán nhãn MCU đã hứng không ít lời chê kể từ khi Endgame kết thúc.
Lịch chiếu Renfield: Tay Sai Của Quỷ và mua vé Renfield: Tay Sai Của Quỷ tại Moveek
3. Một số vũ trụ thật khó hiểu
Tại sao??? | Junkee
Các vũ trụ điện ảnh trở thành xu hướng và ai cũng muốn có một thứ như vậy cho mình. Nhưng không phải phim nào cũng có thể trở thành một vũ trụ và thực tế là không cần trở thành một vũ trụ phim ảnh. Ví dụ điển hình là vũ trụ kinh dị sinh ra từ The Conjuring (2013).
Một thế giới mà những con quỷ, hồn ma, tà thuật tồn tại với nhau nghe thật thú vị, cho đến khi bạn nhận ra vũ trụ này không đi về đâu cả. Chúng ta có những hồ sơ ma ám của Ed và Lorraine Warren, nhưng “trùm cuối” là con quỷ mang tên Valak, kẻ sau đó xuất hiện trong dự án câu chuyện nguồn gốc của chính hắn là The Nun (2018). Phần 2 của nó sắp ra mắt vào năm 2023 này. Ed và Lorraine đã tiếp nhận một con búp bê ma ám tên Annabelle – hiện vật cũng có một câu chuyện của chính mình. Người từng nhờ hai vợ chồng tiếp nhận con búp bê là cha xứ Perez cũng là người đã đến giúp gia đình Anna Tate-Garcia khi họ bị hồn ma La Llorona (Người Đàn Bà Than Khóc) quấy phá, từ đó đem bộ phim La Llorona thành một phần của vũ trụ The Conjuring.
Nhưng khi Marvel đến một lúc nào đó sẽ quy tụ những tuyến truyện của nó lại tại một thời điểm, vũ trụ kinh dị này tạo nên một viễn cảnh rất buồn cười là những con quỷ hợp lực quấy phá nhà Warren (???), nếu không thì chúng chỉ xuất hiện từng nơi riêng lẻ chỉ với một sợi dây liên kết mờ nhạt. Nói chung là vũ trụ Conjuring để lại nhiều câu hỏi hơn mỗi khi một phần phim ra đời. Điều đó khiến chúng ta tự hỏi tại sao nó lại ra đời.
4. Người xem cần sự kết thúc…trước khi quá muộn
Logan hay vì nó đưa câu chuyện về điểm kết thúc vĩnh viễn | Collider
Rõ ràng là bạn không thể xây một vũ trụ với một bộ phim. Đó là lý do những phim thuộc về vũ trụ ấy không thể ngừng thiết lập những phần tiếp theo. Và khi tuyến truyện chính đã được khai thác hết, những nhân vật phụ ấn tượng sẽ có câu chuyện của riêng họ. Tất cả mọi thứ phải là một phần của một thế giới khổng lồ. Chẳng có gì xấu nếu bạn muốn xây dựng một vũ trụ điện ảnh cả, điều trọng yếu là biết điểm dừng. Song, đây có lẽ là điều cuối cùng một nhà sản xuất muốn dành cho vũ trụ của họ. Tuy nhiên, thực tế là không phải bộ phim nào cũng là viên gạch hoàn hảo, vừa vặn với nhau để bồi đắp những thế giới ấy. Mặc dù viễn cảnh khám phá thêm những nhân vật có thể trông hấp dẫn, người xem cần một cái kết chắc chắn từ những bộ phim họ xem.
Đó là những bộ phim có thể chính thức chấm dứt hành trình của nhân vật chính mà không mở ra bất cứ một phần phim nào khác. Lý do đơn giản là vì khán giả không thể mãi dõi theo bộ phim chỉ đóng vai trò giới thiệu những nhân tố mới, thế giới không hồi kết, hoặc chứng kiến nó huỷ hoại những nhân vật được yêu thích. Thật đáng buồn đây là điều đang diễn ra đối với những vũ trụ điện ảnh Marvel.
Các bộ phim cần một cái kết. Kết thúc quan trọng như mở đầu và cao trào của chính chúng vậy, dứt khoát, không có kẽ hở. Đó là yếu tố khiến Logan, hay bất cứ những phần phim được coi là kết thúc một quá trình, hay hơn so với những phần giữa. Mọi thứ trong Logan đã chấm hết. Mọi di nguyện đã hoàn thành một cách đầy ý nghĩa – điều mà MCU dường như muốn tránh xa nhất có thể.
5. Vũ trụ điện ảnh đã thất bại
Khán giả đã lên tiếng. Họ đã ngán ngẩm các vũ trụ điện ảnh | Digital Spy
Từng là một món hời hút khán giả, giờ đây, ý tưởng “vũ trụ điện ảnh” đã không còn hấp dẫn nữa, như những thất bại trong những năm gần đây đã chứng minh.
Năm 2020, Sony một lần nữa thực hiện tham vọng vũ trụ điện ảnh với Bloodshot do chính Vin Diesel thủ vai phản anh hùng cùng tên, nhưng bộ phim thể hiện đáng thất vọng ở phòng vé. The Mummy (2017) với sự góp mặt của Tom Cruise trong vai chính hy vọng có thể trải đường cho những con quái vật kinh điển như Dracula hay Frankenstein cũng nhận về thất bại cay đắng, từ đó Dark Universe dường như ngủ đông.
Chưa kể nói đến những nỗ lực bất thành như The Dark Tower nuôi tham vọng hình thành một vũ trụ bao gồm những con quái vật của Stephen King, Power Ranger năm 2017, King Arthur: Legend of the Sword năm 2017 nhận doanh thu phòng vé thất bại, khiến các câu chuyện về hiệp sĩ bàn tròn rơi vào quên lãng. Cái tên G. I. Joe cũng không thể khởi sắc với Snake Eye (2021) – phần phim dự định reboot lại thương hiệu.
2022 chứng kiến sự thất bại của MCU trong lòng khán giả, bất chấp doanh thu hứa hẹn, các bộ phim như Doctor Strange in the Multiverse of Madness, Thor: Love and Thunder bị chê về mặt kịch bản. Đến đầu 2023, Ant-man and the Wasp: Quantumania cũng ngã ngựa với danh hiệu “bom xịt Marvel”.
Lịch chiếu Renfield: Tay Sai Của Quỷ và mua vé Renfield: Tay Sai Của Quỷ tại Moveek
IMDb
Những thất bại đã nói lên sự chán ngán của khán giả đối với cái gọi là vũ trụ điện ảnh. Thực tình mà nói, vũ trụ điện ảnh không phải điều gì quá tệ. Nhưng khi có quá nhiều, bội thực là không thể tránh khỏi, và Marvel Studios thành công không có nghĩa là công thức có thể áp dụng cho những studios khác. Tại thời điểm như thế này, người xem sẽ đối xử tốt với bản thân mình hơn bằng cách chọn những bộ phim độc lập mang ý nghĩa, hơn là những thành phẩm của sự lập đi lập lại nhàm chán. Nên Renfield: Tay Sai Của Quỷ sắp tới đây không dựng lên bất kỳ vũ trụ điện ảnh nào là một điều tốt lành.
Renfield: Tay Sai Của Quỷ khởi chiếu toàn quốc ngày 14.04.2023.