Cửu Long Thành Trại: Vây Thành - Gian nan làm sống lại Cửu Long Thành huyền thoại

Cửu Long Thành Trại: Vây Thành nhập cuộc phòng vé Việt Nam không kèn không trống, vậy mà đã trở thành một cú “hit” phòng vé bất ngờ. Sự yêu mến của khán giả đối với bộ phim Hồng Kông là hoàn toàn xứng đáng với câu chuyện đậm chất hành động, gợi lại khí chất võ hiệp, gangster xứ Cảng Thơm, diễn xuất chinh phục lòng người.

Nhưng vẫn có một khía cạnh khiến bộ phim trở nên đáng nhớ và thiếu nó, Cửu Long Thành Trại: Vây Thành sẽ không kịch tính đến vậy. Đó là bối cảnh Cửu Long Thành, được mệnh danh Thành phố Bóng tối, một địa điểm có thật gắn liền với những năm tháng sóng gió, chứng kiến thời đại thay đổi của Hồng Kông. Nhưng dựng thành bằng kỹ xảo là chuyện nhỏ, nắm bắt được cái hồn của tòa nhà lịch sử này mới là điểm ăn tiền.

Cửu Long Thành: Chứng nhân lịch sử Hồng Kông

Tái hiện Cửu Long Thành

Sau khi Nhật Bản chiếm đóng Hồng Kông trong Thế chiến thứ hai, dân số ở Cửu Long Thành tăng lên đáng kể, thu hút hầu hết những người tị nạn Trung Quốc, góp phần tạo nên dân số 2.000 người hiện có vào năm 1947. 

Vào thời điểm này, Trung Quốc vẫn đang tuyên bố quyền sở hữu địa điểm này, nhưng vị trí địa lý của Hồng Kông gây không ít khó khăn trong việc kiểm soát nơi đây. Sau những nỗ lực không thành công trong việc đẩy lùi dân số ngày càng tăng, người Anh đã áp dụng chính sách “không can thiệp”.

Trong những năm 1950, dân số nơi đây đã tăng lên 17.000 người mà không có sự kiểm soát nào từ chính phủ Trung Quốc hay người Anh. Cửu Long Thành trong nhiều năm sau đó đã trở thành vùng đất của nhà chứa, ổ thuốc phiện, nơi ẩn náu của tội phạm, nạn cờ bạc và ổ ma túy. Thật trớ trêu là chính phủ duy nhất nơi đây có được là hội Tam Hoàng cho đến khi cảnh sát tiến hành một số cuộc đột kích vào cuối những năm 1970.

Cửu Long Thành trong suốt những năm tháng tồn tại của nó liên tục được mở rộng để tạo chỗ ở cho hơn 10 ngàn hộ gia đình bao gồm cả cửa hàng, buôn bán và nhà máy. Những bức tường được xây vào năm 1847 được tu sửa, biến thành nhà cửa và con đường mà không tuân theo bất kỳ kế hoạch quy hoạch đô thị nào, tạo nên một khu phức hợp hỗn loạn độc đáo.

Các tòa thành tiếp tục được xây cao lên và nhiều lên đến mức các tầng dưới cùng phải bật đèn liên tục bất kể ngày đêm vì ánh sáng mặt trời không thể xuyên qua những tầng thượng dày đặc bên trên để chiếu sáng các ngõ ngách nào bên dưới. Bốn bức tường thành của Cửu Long Thành mỗi khi sáng đèn là thắp sáng cả một góc Hồng Kông.

Bên trên, giữa hàng anten dày đặc, các mái nhà chót vót trở thành sân chơi cho đám trẻ hoặc chỗ hóng mát cho người lớn. Vì chỉ những nơi như thế mới dân cư mới có thể tiếp xúc với không khí trong lành bên ngoài 4 bức tường thành này.

Lấy bối cảnh Cửu Long Thành trong thời gian Hồng Kông đang trải qua chuyển biến chính trị, Cửu Long Thành Trại: Vây Thành không phải chỉ là câu chuyện đánh đấm, mà bao hàm cả con người trong đây. Nơi đây còn là chiến trường của dàn nhân vật. Không gian chật hẹp nơi đây trở thành những cái bẫy chết chóc. 

Nhưng điều đó nói dễ hơn làm vì Hồng Kông ít ưu tiên việc bảo tồn quá khứ. Nên các tư liệu và những món đồ cũ của thập niên ấy không phải dễ kiếm. Đạo diễn Trịnh Bảo Thụy ngoài tham khảo tư liệu còn lại, anh còn mua truyện tranh cũ và băng VHS từ các nhà sưu tập và hỏi người dân về những cánh cổng kim loại chạm khắc truyền thống của họ.

“May mắn thay, chúng tôi có một khoa thiết kế nghệ thuật tuyệt vời; họ đã làm việc không mệt mỏi trên trường quay này và thậm chí còn đi khắp nơi thu gom rác,” anh nhớ lại, “Trong khoảng thời gian quay phim, có hôm chúng tôi trữ hơn 30 cái quạt trần và liên tục nhặt những miếng gỗ vụn”. Quá trình tìm những món đồ thập niên cũ cũng gian nan không kém, nên đoàn làm phim phải đặt làm riêng cho bộ phim.

Nhưng đó chưa phải điều khó khăn nhất. Trong ảnh, thứ dễ thấy nhất ở Cửu Long Thành là mạng lưới dây điện chằng chịt, anten trên mái nhà. Kết cấu như bước ra từ phim khoa học viễn tưởng cũng khiến việc gây dựng khó khăn. Đoàn làm phim quyết định sử dụng kỹ xảo lẫn phim trường thực tế để “xây” một Cửu Long Thành có hồn nhất cho phim.

Hàng loạt địa điểm được dùng đến để tái tạo những góc Cửu Long Thành. Khu vực ngoài trời của xưởng phim Sai Kung, nơi đoàn làm phim xây dựng một con phố trong Cửu Long Thành. Một ngôi trường bị bỏ hoang ở Yuen Long được trưng dụng, sửa đổi nội thất và trang hoàng như một ngôi miếu.

Đoàn làm phim còn tái tạo tầng trệt và tầng ngầm Cửu Long Thành gần lối vào địa điểm lịch sử còn sót lại của tòa thành. Sau đó, CGI được sử dụng để ghép toàn bộ các thành phần lại với nhau.

Phần được đạo diễn Trịnh yêu thích trong bối cảnh trị giá 70 triệu đô la Hồng Kông là con phố chính dài 60 mét, nơi mà anh tin rằng thể hiện bản chất và hương vị sống động của Cửu Long Thành.

Cửu Long Thành thực tế đồ sộ hơn nhiều so với những gì được thể hiện trong Cửu Long Thành Trại: Vây Thành. Không một tài liệu nào có thể nói chính xác kích thước của nó do là khu vực ít bị nhòm ngó. Song, bộ phim vốn là một dự án viễn tưởng, nên kích thước thực tế không quá quan trọng.

Con người ở Cửu Long Thành

Khung cảnh vật lý xong, đoàn làm phim bắt đầu tập trung tái hiện con người và cuộc sống ở Cửu Long Thành. Nơi đây như một khu đô thị thu nhỏ. Giá nhà rẻ mạt và vô chính phủ biến nơi đây thành thánh địa của những bác sĩ chui hầu hết đến từ Trung Quốc Đại Lục, công nhân công xưởng, dân nhập cư nghèo và những chủ buôn bán nhỏ lẻ.

Đạo diễn người Macau một lần nữa lục lại tư liệu về cuộc sống bên trong thành. “Sau khi thực hiện một số nghiên cứu, tôi nhận ra Cửu Long Thành không chỉ là một khu định cư không có chính quyền được mô tả trong ảnh và phim,” đạo diễn 51 tuổi nói. “Đúng, nó bẩn thỉu, đầy chuột và có mùi hôi nồng nặc. Nhưng tôi cũng nhìn thấy mối liên hệ giữa con người với nhau.”

Trong thời hoàng kim, khu nhà 4 bề hỗn loạn có trật tự sản xuất tất tần tật mọi thứ từ thực phẩm, bóng gôn cho đến kẹo, đồ chơi, với chi phí mặt bằng rẻ và cả một mê cung che giấu họ khỏi lực lượng thanh tra.

Dọc những hành lang, ngõ hẹp như mê cung chằng chịt còn có các quán trà, tiệm hớt tóc, thậm chí cả miếu thờ, trung tâm tụ họp của cư dân, nơi họ có thể uống trà, đánh cờ, thậm chí là xem ti vi hoặc tập luyện thư pháp, thắt chặt tính cộng đồng, tình nghĩa làng xóm.

Trịnh Bảo Thụy liền đưa bộ phim Hồng Kông trở lại những năm 1980, làm sống lại những nếp sống cũ để tái hiện lối sống bên trong Cửu Long Thành. Đó là những người làm mì bằng cọc tre, mổ thịt, gói sủi cảo, quầy tráng miệng bé tí hấp những khay bánh nếp đậu đỏ, những người hàng xóm tụ tập quanh một chiếc tivi hoặc ấn tượng hơn là tiệm hớt tóc “retro” của nhân vật đại ca Long (Cổ Thiên Lạc).

Đúng với Cửu Long Thành Trại: Vây Thành miêu tả, con người sinh sống bên trong thành hình thành một nền văn hóa đô thị riêng biệt. Cái nghèo khó và xuất thân khốn cùng khiến mọi người nơi đây đoàn kết với nhau chặt chẽ, tạo thành một cộng đồng khăng khít.

Ở phần background, gần cuối, bản ballad The Shape of Wind nhẹ nhàng của Yoyo Shum vang lên, thể hiện ý nghĩa của mái ấm. Những cảnh này được đặt trong phần credit cuối phim để đưa khán giả quay ngược thời gian.

“Đó là cảm giác mất mát,” đạo diễn Trịnh giải thích cho chọn lựa hình ảnh và âm thanh ở gần cuối. “Việc phá hủy một tòa nhà ở Hồng Kông có vẻ đơn giản, nhưng nó không chỉ là một tòa nhà – mà còn là việc đánh mất một nền văn hóa, đánh mất một cộng đồng. Khi bạn phá hủy một nơi, những thứ đó sẽ phân tán.”

Nhận định của đạo diễn Trịnh có lẽ là cảm thán cho sự biến mất của Cửu Long Thành. Trước tình hình tòa thành ngày càng khó kiểm soát về dân số và tỷ lệ tội phạm, chính phủ Hồng Kông quyết định thực hiện chiến dịch tái định cư người dân cư bên trong và phá bỏ “khu đô thị thu nhỏ” này trong khoảng thời gian 1993-1994.

Nguồn: Ảnh thực tế: cultureplus.asia