Denis Villeneuve liệu có giải được "bài toán khó" mang tên Dune?

Cuốn tiểu thuyết nổi tiếng “khó xơi" này cuối cùng đã được làm lại lần nữa và vừa tung trailer cách đây không lâu. Dune vẫn đang làm cộng đồng yêu phim náo loạn.

Warner Bros. vừa tung trailer Dune (Xứ Cát) của Denis Villeneuve tối ngày 9.09 theo giờ Việt Nam. Dựa trên cuốn tiểu thuyết sử thi kinh điển năm 1965 của Frank Herbert, Dune khám phá câu chuyện về định mệnh, chính trị, tôn giáo, sinh thái, chiến tranh giữa bối cảnh hành tinh Arrakis, hay còn được biết đến dưới cái tên Dune.

Trailer đầu tiên của bộ phim đã làm khán giả choáng ngợp với dàn cast toàn sao như Timothee Chalamet (Call Me By Your Name), Zendaya (Spider-Man: Far From Home), Rebecca Ferguson (Mission: Impossible - Fallout), Oscar Isaac (Star Wars: The Last Jedi), Jason Momoa (Aquaman), Josh Brolin (Avengers: Endgame), Dave Bautista (Gardians of the Galaxy), Stellan Skarsgard (Chernobyl), Javier Bardem (No Country for Old Men)... Dune, đối với nhiều fan của thể loại khoa học viễn tưởng và fan phim, là một trong những cái tên được mong đợi nhất trong năm. Bên cạnh việc phim rất có thể dời lịch do COVID-19, Dune dường như đang chuẩn bị mở ra một thương hiệu khoa học viễn tưởng mới thực hoành tráng, nếu nó có thể gây ấn tượng với fan của khoa học viễn tưởng nhiều thập niên qua. 

Dune có lịch sử lâu đời được nhiều nhà làm phim theo đuổi ở Hollywood. Nhiều người đã cố gắng và thất bại trong việc tìm được nhịp điệu với cuốn tiểu thuyết đồ sộ của Herbert, kết hợp các điểm nhìn cũng như dòng thời gian quá khứ, hiện tại, tương lai, Dune đôi khi mang đến cảm giác như một cuốn tài liệu Kinh Thánh. Và nếu xét trên ảnh hưởng của nó đến Star Wars, Star Trek, Nausicaa of the Valley of the Wind (1984), Stargate (1994) và kể cả Tremors (1990), Dune cũng giống như Kinh Thánh trong lĩnh vực của khoa học viễn tưởng. Cũng không có gì lạ khi Hollywood gặp nhiều khó khăn đến vậy khi chuyển thể tiểu thuyết này.

Nỗ lực chuyển thể tiểu thuyết bắt đầu từ năm 1971, do nhà sản xuất của Planet of the Apes - Arthur P. Jacobs giám sát, dù ông mất 2 năm sau đó, kịch bản lúc ấy vốn dĩ đã hoàn thành. Năm 1974, nỗ lực thất bại nổi tiếng nhất thuộc về nhà làm phim người Chile-Pháp là Alejandro Jodorowsky, dự định làm một bộ phim dài 10 tiếng với sự tham gia Salvador Dali, Orson Welles, Mick Jagger. Hoạ sĩ Moebius và H.R. Giger được thuê để thiết kế thế giới trong phim, Dan O'Bannon phụ trách hiệu ứng kỹ xảo. Thất bại này  được thuật lại chi tiết trong bộ phim tài liệu của Frank Pavich mang tên Jodorowsky’s Dune (2013).

Dù không làm được Dune, nhưng Alien (1979) nhờ đó lại được sinh ra từ sự hợp tác của O'Bannon và Giger. Thành công của Alien dẫn đến việc nhà sản xuất Dino De Laurentiis muốn Ridey Scott đạo diễn cho Dune với vai trò đạo diễn, bộ phim này ông vốn lên kế hoạch làm trước Blade Runner 1982. Khi Scott chìm ngập trong lượng công việc khổng lồ thì David Lynch thay thế vị đạo diễn, và phim chuyển thể đầu tiên của Dune ra hình ra dạng là vào năm 1984. Nhiều người, và cả Lynch cũng tin rằng, thế giới sẽ trở nên tốt đẹp hơn nếu không có bộ phim thất bại tại phòng vé này của ông. Cũng giống như Alien sinh ra từ Dune của Jodorowsky, Dune của Lynch cũng đã tạo ra mối hợp tác lâu dài giữa nhà làm phim và nam diễn viên Kyle MacLachlan. Đúng vậy, Dune cũng đã mang đến cho chúng ta Twin Peaks.

18 năm sau, Dune mới trở lại màn ảnh lần nữa, lần này là trên màn ảnh nhỏ với miniseries trên đài Sci-Fi Channel, Frank Herbert's Dune do John Harrison đạo diễn. Phần chuyển thể đó làm đủ tốt để được bật đèn xanh cho hậu truyện tiếp theo trong năm 2003, Frank Herbert's Children of Dune, với James McAvoy đóng chính, lúc này anh vẫn còn là một diễn viên trẻ mới vào nghề. Dù được nhận xét là bản chuyển thể khá sát, nhưng Dune của Harrison vẫn chỉ được xem là phim lẻ trên TV (television movie), thiếu những đặc điểm tiêu biểu của một bộ phim điện ảnh chuyển thể.

Dù chỉ mới tung trailer, nhưng về mặt hình ảnh và cách kể chuyện về nhân vật Paul Atreides (Chalamet) và khoảng thời gian đầu ở Arrakis, Dune của Villeneuve nhìn chung đã bắt được tất cả những đặc điểm nên có của một bộ phim được xây dựng để công chiếu trên màn ảnh rộng. Bộ phim trông rất tráng lệ, mang hơi hướm của những phim sử thi như Lawrence of Arabia (1962) và Ran (1985) cũng như các phim bom tấn giải trí như Star Wars và Star Trek.

Cảnh sa mạc, cảnh đấu kiếm và khi một con sandworm khổng lồ xuất hiện, có nét trưởng thành và hùng hồn trong trailer của bộ phim, được tô đậm bằng nhạc nền của Hans Zimmer và bài Eclipse của Pink Floyd. Dune rõ ràng đã phân định bản thân với những bộ phim bom tấn khác, vốn bị Disney và phim siêu anh hùng thống trị, hi vọng độ hoành tráng của hình ảnh và dàn sao của nó sẽ đủ để níu chân khán giả.

Villeneuve, vị đạo diễn đang nhanh chóng chiếm được vị trí yêu thích trong lòng các cinephile, tiếp tục nỗ lực của Peter Berg và Pierre Morel để chuyển thể Dune lên màn ảnh rộng. Nhà làm phim, vốn có sở trường trộn lẫn cấu trúc kể chuyện với kỹ thuật làm phim viễn tưởng đã tiếp nhận thử thách giải câu đố mang tên Dune bằng cách chia cuốn tiểu thuyết thành 2 phần phim, một tham vọng rất can đảm. Dù ông nói rằng Dune sẽ mang cảm giác như một bộ phim hoàn chính, Villeneuve cũng xác nhận đây là phần chuyển thể nửa cuốn sách đầu của Herbert. Đối với các fan lâu năm thì cuối cùng họ cũng có khả năng được xem một bản chuyển thể Dune mà họ mơ ước, nhưng khả năng có một phần 2 chưa được thực hiện lại hơi đáng lo lắng, vì dù sao Villeneuve cũng không quay 2 phim cùng lúc như Peter Jackson đã làm với Lord of the Rings. 

Bộ phim trước đó của Villeneuve là Blade Runner 2049, được xem là một trong những phim sci-fi hiện đại hay nhất, lại không đủ sức làm sáng phòng vé khi thu về $260.5 triệu trên kinh phí $185 triệu. Dù Dune là khuôn thước cũng như niềm cảm hứng cho nhiều sản phẩm (properties), nó cũng có khả năng gặp phải vấn đề tương tự như John Carter của Andrew Stanton, dựa trên series Barsoom của Edgar Rice, "tiền bối" của Dune.

Khi quá nhiều thứ được vay mượn và lấy cảm hứng từ những trang văn kinh điển thì thật khó để khán giả xem bản chuyển thể của tiểu thuyết đó là thứ gì đấy mới. Tuy vậy, Dune vẫn có thể trở thành một Lord of the Rings khác - bộ phim mà nó đang được so sánh về độ quy mô, và chúng ta đều biết Chúa Nhẫn hay đến mức nào.

Warner Bros. chắc chắn đang bước từng bước đi đúng hướng để biến Dune trở thành thứ gì đó mới, và có thể tiêu hoá được đối với những ai không quen thuộc với thể giới của nó, theo chia sẻ của Stephen Colbert trước khi trailer ra mắt. Warners đang rất kỳ vọng vào sự khai sinh của một thương hiệu mới khi Dune: The Sisterhood, series ngoại truyện đang được HBO Max thực hiện.

Mùa lễ không có Star Wars hay Avatar chính là thời điểm ra mắt hoàn hảo dành cho Dune. Nhưng với thói quen của khán giả bị thay đổi, phòng vé đang trong tình thế không thể dự đoán trước được thì thời điểm này đã bớt hoàn hảo đi một chút. Dù sao thì Dune đã cho thấy sự dẻo dai trong nhiều thập niên, và hi vọng là nó có ra mắt tháng 12 hay chúng ta phải chờ đợi lâu hơn một chút, đam mê của Villeneuve vẫn được khán giả chờ đợi. Dune có tiềm năng thay đổi tương lai của thể loại khoa học viễn tưởng, chúng ta chỉ cần đón nhận nó.

Nguồn: Ảnh và bài: Hollywood Reporter