Hayao Miyazaki - Huyền thoại của nền công nghiệp hoạt hình Nhật Bản

Hayao Miyazaki là đạo diễn phim hoạt hình, đồng thời cũng là người đồng sáng lập nên hãng phim họat hình Ghibli nổi tiếng. Trước đó, ông đã từng là họa sĩ truyện tranh và có đam mê to lớn với lĩnh vực hàng không. Các tác phẩm của ông thường được lồng ghép với những sự việc có thật diễn ra trong cuộc đời ông, với những tình tiết có thực nhưng tưởng chừng như rất khó tin. Bên cạnh đó, các tác phẩm của ông thường đề cập đến mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên và công nghệ. Một đặc điểm khác trong các tác phẩm hoạt hình của Hayao Miyazaki đó là nhân vật chính thường là những cô gái trẻ hoặc là những người phụ nữ trẻ mạnh mẽ và độc lập.

Những bước đi đầu tiên

Tháng 6 năm 1985, Miyazaki trở thành đồng sáng lập nên hàng phim hoạt hình Ghibli nổi tiếng, với sự tài trợ của Tokuma Shoten. Bộ phim đầu tay của Studio Ghibli, Laputa: Castle in the Sky (1986), đã sử dụng đội ngũ sản xuất của Nausicaä. Thiết kế của Miyazaki trong bối cảnh của bộ phim lấy cảm hứng từ kiến trúc Hy Lạp và "các mẫu đô thị châu Âu". Một số kiến ​​trúc trong phim cũng được lấy cảm hứng từ một thị trấn mỏ ở xứ Welsh. Laputa được phát hành vào ngày 2 tháng 8 năm 1986. Đây là bộ phim hoạt hình có doanh thu cao nhất của năm tại Nhật Bản. 

Bộ phim sau này của Miyazaki, My Neighbor Totoro, được phát hành cùng với một bộ phim của đạo diễn Takahata – một nhà đồng sán lập của Ghibli, mang tên Grave of the Fireflies (Mộ Đom Đóm) trong tháng 4 năm 1988 để đảm bảo tình hình tài chính của Studio Ghibli. Việc sản xuất đồng thời hai bộ phim trong cùng một thời điểm khiến cho đội ngũ nhân viên của xưởng phim gặp khá nhiều hỗn khi họ di chuyển qua lại giữa các dự án. My Neighbor Totoro mô tả chủ đề của mối quan hệ giữa môi trường và nhân loại - tương phản với Nausicaä, nhấn mạnh tác động tiêu cực của công nghệ vào thiên nhiên. Bộ phim đã không thành công về mặt thương mại tại phòng vé nhưng bù lại bộ phim lại được doanh thu khá cao trên thị trường và nhận được sự đón nhận không nhỏ từ phía công chúng.

Những bộ phim bước chân ra thế giới

Miyazaki bắt đầu viết kịch bản ban đầu cho Mononoke Hime (Nàng Công Chúa Mononoke) vào tháng 8 năm 1994, dựa trên những suy nghĩ sơ bộ và phác thảo từ cuối những năm 1970. Sau khi ra mắt vào ngày 12 tháng 7 năm 1997, Nàng Công Chúa Mononoke được đánh giá cao và đã được Miramax Films mua quyền phân phối phim cho Bắc Mỹ, đó là bộ phim đầu tiên do Studio Ghibli sản xuất nhận được một sự phân bố kịch tính đáng kể ở Hoa Kỳ. Mặc dù phần lớn không thành công về mặt doanh thu phòng vé, thu về khoảng $3 triệu, nhưng điều này được xem như là bước đầu tiên trong công cuộc giới thiệu Studio Ghibli với các thị trường toàn cầu.

Tiếp theo thành công của bộ phim Nàng Công Chúa Mononoke, việc sản xuất bộ phim có tiêu đề Spirited Away (Vùng Đất Linh Hồn) bắt đầu vào năm 2000. Vùng Đất Linh Hồn đề cập đến các biểu tượng tham lam của con người và chuyến hành trình của cô bé Chihiro 10 tuổi khi bước vào vùng đất của những linh hồn. Bộ phim đã được phát hành vào ngày 20 tháng 7 năm 2001; nhận được sự hoan nghênh của giới phê bình và được coi là một trong những bộ phim hay nhất của những năm 2000.

Vào tháng 9 năm 2001, Studio Ghibli đã công bố sản xuất Howl's Moving Castle (Lâu Đài Di Chuyển Của Howl), được chuyển thể dựa trên tiểu thuyết của Diana Wynne Jones. Bộ phim đã kết hợp hình ảnh Sophie - một cô gái 18 tuổi trẻ trung với một bà lão 80 tuổi vì bị vướn phải lời nguyền của phù thủy đen. Phim là quá trình Sophie từ sợ hãi trở thành chấp nhận và bắt đầu dấn thân vào chuyến phiêu lưu cùng với vị pháp sư tài ba Howl và cả 2 bắt đầu nảy sinh tình cảm với nhau. Sau khi được phát hành vào năm 2004, bộ phim nhận được sự hoanh nghênh nhiệt liệt từ phía cộng đồng và được đánh giá là bộ phim có danh thu thành công nhất trên toàn thế giới.

Niềm đam mê bất diệt với điện ảnh

Trong quá trình làm phim, đạo diễn Hayao Miyazaki đã nhiều lần đưa ra quyết định về việc về hưu của mình, nhưng cuối cùng ông đã rút lại vì niềm đam mê với nền công nghiệp điện ảnh. Trong một bài phỏng vấn với nhà phê bình phim quá cố Roger Ebert, ông có nói rằng: “Lúc tôi nói chuyện với Miyazaki hồi ông 62 tuổi, tôi nhắc ông nhớ rằng hồi năm 1999 ông nói mình sẽ về hưu. Bây giờ ông lại làm một phim mới” thì Hayao Miyazaki trả lời rằng: “Tôi muốn nghỉ hưu, nhưng cuộc sống không dễ dàng thế. Tôi muốn làm một phim cho mấy cô con gái của bạn bè tôi. Tôi cố mở những ngăn kéo (ý tưởng) trong đầu ra nhưng chúng đều trống rỗng. Nên tôi nhận thấy rằng mình cần làm một phim cho những đứa bé 10 tuổi, và Spirited Away là câu trả lời.”

Mặc cho nhiều đạo diễn quảng cáo phim cho trẻ em 10 tuổi rồi hô hào rằng đây là bộ phim dành cho “cả gia đình” thì Miyazaki lại đi làm điều ngược lại; tạo ra một tác phẩm khiến cho mọi người mê mẫn tại Liên hoan phim Berlin, Telluride và Toronto, rồi vỗ ngực hô rằng phim của ông chỉ dành cho trẻ em 10 tuổi. Quả là một con người đáng ngưỡng mộ.

Vào năm 2013, sau khi tung ra bộ phim The Winds Rises (Gió Nổi) sau khi tung ra bộ phim hoạt hình dài The Wind Rises và nhận đề cử Oscar, vị đạo diễn 77 tuổi khẳng định lần này ông chắc chắn sẽ thôi làm phim. Trong quá khứ, Hayao Miyazaki cũng từng nói điều tương tự sau khi hoàn thành Princess Mononoke (1997) hay Spirited Away (2001). Nhưng có lẽ cái duyên đối với nghiệp làm phim hoạt hình của vị đạo diễn hoạt hình có thể nói là xuất sắc nhất trong lòng tất cả mọi người trên thế giới vẫn chưa chấm dứt. Một vài nhân viên của xưởng phim đã tiết lộ rằng đạo diễn Hayao vẫn thường xuyên đến xưởng phim để làm việc. Tại một buổi phỏng vấn trước thềm Oscar 2017, nơi The Red Turtle của Ghibli nhận đề cử cho Phim hoạt hình xuất sắc, nhà sản xuất khẳng định với tờ Kyodo News rằng Hayao Miyazaki đang làm thêm một tác phẩm hoạt hình dài nữa. “Miyazaki đã rút lại quyết định giải nghệ và đang thực hiện tiền kỳ cho dự án mới. Ông ấy đang dồn hết tâm sức cho nó tại văn phòng ở Tokyo”, Suzuki nói. Theo kế hoạch, Hayao Miyazaki sẽ tung ra bộ phim dài tiếp theo trước thềm Olympic Tokyo 2020.

Người viết: Minh Quân