Khi Disney vừa mới tung trailer cho phiên bản live action của Hoa Mộc Lan, người viết chợt nghĩ đến bản gốc nhạc kịch hoạt hình. Phiên bản năm 1998 khắc họa hành trình phi thường của một cô gái đã cải nam trang để thay cha tòng quân đã gây tiếng vang toàn cầu khi ra mắt. Năm đó, người viết chỉ mới 7 tuổi. Hơn nửa những bạn gái đồng trang lứa của tôi đều được sinh ra và lớn lên trong một Hồng Kông trước khi được Anh Quốc trao trả về Trung Hoa. Điều đó càng làm bộ phim này đặc biệt hơn đối với người viết, nhất là cách nó mô tả một nhân vật nữ chính tung hoành ngang dọc trong khi vẫn giữ được sự chính trực của bản thân và danh dự cho gia đình trên nền nhạc dung hòa các giá trị Đông – Tây (Honour to Us all, I’ll Make a Man Out of You, Reflection…). Cho đến ngày hôm nay, đồ chơi kiếm Mulan, Rồng Mushu nhồi bông và búp bê Mulan vẫn còn được cất giữ cẩn thận trong một ngăn tủ tại căn nhà ở Hồng Kông của người viết.
Khỏi phải nói người viết đã mong chờ phiên bản live action của Mulan (1998) sắp tới đến thế nào. Bộ phim sẽ gia nhập bộ sưu tập truyện cổ tích phiên bản người thật kinh điển gần đây của Disney, bao gồm Người Đẹp và Quái Vật, Aladdin và Vua Sư Tử. Những bộ phim chuyển thể này vừa giữ lại những ca khúc bất hủ trong lòng người hâm mộ năm nào vừa gặt hái thành công thương mại. Nên người viết không tài nào hiểu được điều gì khiến Disney quyết định xây dựng Mulan không những thành một phiên bản đậm chất chính kịch cổ trang phong cách Trung Quốc như thế này, mà còn lượt bỏ hết những bài hát ở bản gốc và gạch bỏ nhân vật Li Sang lẫn rồng nhỏ Mushu. Trong khi đó, quốc gia tỷ dân này cũng đã có tới hai bộ phim tiếng Trung cùng chủ đề mang đậm dấu ấn Trung Hoa - đặc trưng của những phim cổ trang thường thấy ở nước này - là General Hua Mu-lan (1964) và Mulan: Rise of a Warrior (2009).
Dù Nhà Chuột đã để diễn viên người Hoa từ gốc đến ngọn Lưu Diệc Phi làm kép chính, phiên bản live action sắp tới đây vẫn hứng chịu những chỉ trích từ khắp các bộ phận khán giả vì nhà sản xuất đã thẳng tay xóa bỏ Li Sang – đối tượng tình cảm của Mulan, rồng nhỏ Mushu – linh thú hài hước, có phần vô dụng của Mộc Lan, và những bài hát đã đi vào lòng người của bản gốc khỏi dự án phim lần này. Cộng đồng Twitter nhanh chóng nhận định rằng chính những khán giả tại Trung Quốc Đại lục không mấy thích thú với Mushu và coi chú rồng này là sự báng bổ văn hóa ngàn năm của họ. Tuy nhiên, cư dân Đại lục đã khẳng định điều ngược lại.
Mulan (1998) - Nguồn: It's A Visual Medium
Vẫn biết rằng không thể đánh giá toàn bộ phim chỉ qua những trailer, nhưng với những cái thính mà các đoạn teaser này thể hiện, không khó cho khán giả thấy chủ đề của bộ phim. Mộc Lan của live action này là một Mộc Lan lạ lẫm với ánh mắt sắt đá và cốt cách trang trọng cứng nhắc, mang hào quang hoàn hảo một màu thường thấy ở nhân vật chính. Trong khi ở nguyên tác 1998, Mộc Lan lại hồn nhiên và khát khao được tự quyết định cuộc sống thay vì phải tuân theo các lề thói của một xã hội nam quyền. Sự thay đổi của Mộc Lan cũng kéo theo cái chất của phim thay đổi theo. Từ một bộ phim giáo dục các bé gái hãy mạnh mẽ quyết định cuộc sống của chính mình, hãy tự hào về sự khác biệt của bản thân, Hoa Mộc Lan trở thành một sử thi về lòng yêu nước và nghĩa vụ công dân. Việc Disney từ bỏ nhạc phim gốc càng nhấn mạnh ý định tách rời hai phiên bản này. Đây có thể là hành động “tự lấy đá đập chân mình” của Nhà Chuột. Vì truyền tải cảm xúc và niềm hân hoan qua những ca khúc làm động lòng người là sở trường đã đưa hãng phim này đến đỉnh vinh quang cũng như làm nên những tác phẩm cổ tích tuyệt vời.
Liệu Hoa Mộc Lan (2020) có trọn vẹn nếu vắng bóng Mushu và... (Nguồn: Disney Fandom - Wiki)
Đến đây, người viết chỉ càng thêm bối rối. Tại sao Disney lại cất công chuyển thể Hoa Mộc Lan thành một live action chỉ để luồn cúi và cổ vũ cho chủ nghĩa dân tộc của chính quyền Trung Quốc – nhất là khi bộ phim này, dù là bản chuyển thể hay hoạt hình, đều mang hơi hướng cung đấu, một thể loại phim mà chính quyền của đất nước tỷ dân đang đưa vào danh sách cấm?
Xem ra Disney vẫn nhớ đến sự thất bại trong phương diện thương mại của Hoa Mộc Lan(1998) ở thị trường Trung Quốc, khi mà bộ phim bị luyên lụy trước cáo buộc Nhà Chuột ủng hộ Đức Đạt-lai Lạt-ma – sự kiện đã dẫn đến lệnh cấm tất cả phim của Disney năm đó của chính quyền Bắc Kinh.
...Tướng quân Li Sang (Nguồn: The Independent)
Nhưng với việc ra mắt trailer Hoa Mộc Lan tại thời điểm này, Disney có khả năng cao bị nhuốm màu chính trị một lần nữa. Hiện nay, Hồng Kông đang vùng lên mạnh mẽ biểu tình Dự luật Dẫn độ và Trung Quốc đang bị quốc tế lên án vì cáo buộc đàn áp bộ phận dân tộc Hồi giáo thiểu số ở Tân Cương – thời điểm không thể tệ hơn để phát hành trailer một bộ phim mang màu sắc chủ nghĩa dân tộc. Có vẻ như Nhà Chuột đang cố gắng làm hài lòng chính quyền Trung Quốc để đạt được thành công thương mại tại thị trường tỷ dân này, bất chấp cái nhìn không thiện cảm của những ai tin vào Dân chủ và Tự do.
Nguồn: The Guardian