Trap (Bẫy), một bộ phim kinh dị khởi chiếu vào 09.08.2024, chọn một hướng đi không ai ngờ đến. Nói cho vui, xem bộ phim này là xem một ác nhân đúng nghĩa trình bày. Đối với bất kỳ nhà làm phim nào, đây thực sự là bước đi mạo hiểm. Nhưng đối với M. Night Shyamalan, phong cách liều lĩnh này không còn gì lạ nữa.
Tuy nhiên, phong cách đặc thù của Shyamalan thường không mang đến kết quả như mong đợi. Đạo diễn gốc Ấn là một cái tên gây tranh cãi trong làng điện ảnh. Nhiều người đánh giá ông làm phim quá khó coi, người lại đề cao sự sáng tạo khác thường của ông. Vậy Shyamalan có thật là một đạo diễn tệ hại? Hay là nhà làm phim bị hiểu lầm?
M. Night Shyamalan là bậc thầy kể chuyện bằng hình ảnh
Dấn thân vào điện ảnh kể từ những năm 90, cho đến khi M. Night Shyamalan viết và đạo diễn bộ phim The Six Sense (1999) đã mang về cho ông 6 đề cử Oscar, người ta mới chú ý đến nhà làm phim gốc Ấn với tài năng kể chuyện điện ảnh bậc thầy.
Điện ảnh không phải sách báo hay tiểu thuyết. Đó là môn nghệ thuật kể chuyện dựa vào hình ảnh, nhấn nhá bằng hình ảnh và ẩn dụ nhiều chi tiết bằng hình ảnh. Không phải bất cứ khía cạnh nào của câu chuyện cũng được giải thích. Tâm đắc của nhà làm phim đôi khi tồn tại trong các chi tiết nhỏ, được cộng dồn cho thành một bức tranh lớn nhiều lớp.
The Sixth Sense thể hiện tay nghề làm phim rõ nét của Shyamalan
Đó cũng chính là thế mạnh của Shyamalan. Ông dẫn dắt câu chuyện truyền cảm bằng góc máy, màu sắc, bối cảnh, rất ít lời thoại, nắm bắt cảm xúc và thường để chỗ kích thích trí tưởng tượng của khán giả, khuyến khích họ tự xâu chuỗi các tình tiết.
Với dự án điện ảnh đầu tay The Sixth Sense, người xem đã tờ mờ đoán được cậu bé Cole Sear có thể nhìn thấy ma mà không cần đến lời thoại nào, thấu hiểu sang chấn của Cole mà không cần đến lời dẫn của bác sĩ tâm lý Malcolm. Nếu nhạy cảm, họ còn có thể nhận ra sự khác thường được lồng ghép trong đó.
Dù vậy, ý tưởng ông lại hên xui | Ảnh: The Echo
Nhưng ý tưởng đôi khi khoe mẽ sáo rỗng
Dù mát tay về hình ảnh, ý tưởng của ông lại là một chuyện khác. Bạn có thể để mô tả nội dung và chủ đề trong phim của M. Night Shyamalan chỉ với vài dòng chữ, như Unbreakable là phim về về sự sinh ra của siêu anh hùng thời hiện đại, Signs (2002) là bộ phim về những ký hiệu kỳ lạ được tìm trên các cánh đồng và bí ẩn đằng sau nó, Split (2016) – một cô gái cố gắng sống sót trước một tên sát nhân hàng loạt...
Những ý tưởng gọn ghẽ, rất “gốc” như thế luôn khiến người xem tò mò câu chuyện sẽ tiếp diễn như thế nào. Điều đó thật ấn tượng cho đến khi bạn nhìn kỹ hơn. Vấn đề không nằm ở chỗ nắm bắt hứng thú của khán giả, mà là cách ông duy trì nó như thế nào.
Old là bộ phim cho thấy rõ rệt sở đoản của nhà làm phim gốc Ấn
Hãy nhìn vào Old để thấy sở đoản của Shyamalan. Đó là bộ phim mà phong cách hình ảnh và nỗ lực “cải biên” từ nguyên tác truyện tranh đã phản bội ông khi vô tình bóc trần lỗ hổng logic chí mạng tại sao những gì già đi lại mâu thuẫn với quy tắc được phim thiết lập đến thế.
Trong Signs, một giống loài người ngoài hành tinh tiên tiến sợ nước lại chọn một hành tinh nước bao phủ đến 2/3 bề mặt làm mục tiêu? Ở The Village, một ngôi làng được dựng lên trong khu đất bảo tồn liên bang vẫn có thể tồn tại trong bí mật suốt 1 thế kỷ?
Ngay cả phim hay nhất của Shyamalan cũng bị lỗ logic
Shyamalan thường đặt phim của mình trong một không gian khép kín. Trong đó, mọi chi tiết đều trông như được chăm chút kỹ lưỡng, nhưng một khi chúng bị logic thông thường tác động, những bộ phim từ độc đáo trở thành sự khoe mẽ sáo rỗng.
Những chi tiết lắt nhắt nhưng mang sức nặng khủng khiếp khiến người xem đôi khi nhận thấy Shyamalan có thể dựng lên các ý tưởng vĩ mô rất độc đáo, rất “gốc” ngay cả khi dựa trên những nguyên tác tiểu thuyết, nhưng lại không chăm chút cho tính nhất quán và hợp lý khi dựng phim.
Bối cảnh và bầu không khí là tất cả với M. Night Shyamalan
Dàn dựng bầu không khí
Dù là phim kinh dị hay khoa học viễn tưởng, nhà làm phim gốc Ấn là chuyên gia khơi dậy bầu không khí luôn bao trùm lấy câu chuyện trong sự bất an tăng dần. Các khoảng lặng được ông sử dụng khéo léo, rắc vào chúng một ít bóng tối, một chút âm thanh. Đó có thể là tiếng rên rỉ phát ra từ góc khuất của ống kính. Tiếng bước chân của thứ gì đó trên nóc nhà. Một cái bóng đang chuyển động ở góc nhìn hướng khóe mắt của chúng ta?
Không chỉ có âm thanh, một sự thay đổi nhỏ trong bảng màu trong phim Shyamalan cũng có nghĩa điềm báo. Chuyện gì đang diễn ra ở nơi mà nhân vật không thể nhìn thấy? Hãy để trí tưởng tượng của bạn tự điền vào chỗ trống và đó thường là sự kinh hoàng.
Shyamalan có nhiều phim hay, nhưng cũng lắm phim gây tranh cãi | The Village ()
Nhưng phong độ không đồng đều
Thế nhưng, ngay cả những đạo diễn bậc thầy đôi khi không thể giữ vững phong độ qua các phim. Không thể phủ nhận M. Night Shyamalan là một nhà làm phim giỏi với chuỗi thành công đáng kể. Shyamalan có kỹ thuật, có khối óc sáng tạo, tầm nhìn điện ảnh, tinh thần biên kịch, thứ ông thiếu là độ bền bỉ.
Đến hôm nay, sự nghiệp của Shyamalan được nhớ đến với những cú “flop” đáng tiếc như The Village, Lady in the Water, The Happening. Shyamalan thất bại được cho là do vị đạo diễn liên tục thỏa mãn những thói quen làm phim tồi tệ lâu năm.
Lựa chọn hướng làm phim kỳ lạ, kịch bản hỗn loạn và nhàm chán, lười biếng xây dựng nhân vật, Shyamalan đã để cái tôi cá nhân lấn át tầm nhìn điện ảnh độc đáo, thay vì cải thiện thói quen đem ý tưởng “bỏ chợ” và không thể nhất quán khi thiết lập thế giới điện ảnh ông xây dựng cho mỗi bộ phim.
Unbreakable sở hữu cú twist lạnh sống lưng trong kho tàng phim ảnh của Shyamalan
Nhung vẫn là bậc thầy của những cú “twist”
Như một điều an ủi, M. Night Shyamalan vẫn sắc bén với những cú twist điệu nghệ. Đó là điểm mấu chốt làm phim của ông trở nên khó đoán, hoàn toàn đặt người xem vào thế bị động. Càng không thể đoán trước bộ phim, bộ phim càng trở nên kịch tính.
Cú twist kiểu Shyamalan có thể tuyệt vời, lố bịch hoặc cả hai. Ở những khoảnh khắc thăng hoa, Shyamalan dường như đang làm hai bộ phim cùng một lúc, che giấu một câu chuyện trong một câu chuyện khác. Thậm chí, nhờ chúng mà ông có thể đảo ngược góc nhìn của khán giả hoặc khiến họ vụn vỡ, thậm chí còn thất vọng.
Knock at the Cabin là một phim gây hoài nghi
Khán giả không thể quên được sự bàng hoàng đau đớn khi nhận ra sự thật về bác sĩ Malcolm trong The Sixth Sense, càng không thể hết giật mình khi nhận ra Unbreakable là sự sinh ra và trỗi dậy của một ác nhân, sự hụt hẫng khi sự thật được hé lộ về ngôi làng trong The Village và hoài nghi tột độ trước khi cái kết có hậu trong Knock at the Cabin diễn ra.
Sau tất cả, M. Night Shyamalan hiện lên là một nhà làm phim bị hiểu lầm hơn là một tay đạo diễn khoe mẽ. Sở trường của ông vẫn làm nên những dự án điện ảnh chất lượng và kích thích tư duy. Song, với phong cách ông theo đuổi, phim ảnh dán nhãn Shyamalan có thể không dành cho mọi người, mà thu hút những khán giả hứng thú đặc thù.
Trap (2024) sẽ không đơn giản như trailer
Bất cứ đạo diễn hoặc biên kịch nào cũng làm được một cú twist, nhưng tạo twist như Shyamalan là một kỳ công. Con đường dẫn đến chúng chông gai đầy kịch tính và tò mò. Những chi tiết liên quan được khéo léo che giấu, được tiết lộ ở thời điểm chín mùi. Nên khi trailer của bộ phim mới nhất, Bẫy – tiết lộ danh tính của phản diện giấu tên, đó thật sự là một chi tiết gây sốc.
Bẫy đã tiết lộ danh tính gã sát nhân
Điều đáng nói là đoạn trailer đã bóc trần danh tính của gã ngay từ đầu. Hắn là Cooper, một người cha mẫu mực, kẻ sẽ dành những giây phút tiếp theo thoát khỏi thiên la địa võng của lực lượng điều tra. Nhưng khi chúng ta đã biết kẻ sát nhân là ai, liệu Bẫy có đơn điệu quá không? Chưa gì chúng ta đã không còn cảm nhận sức nặng của yếu tố trinh thám nữa.
Trailer Bẫy trông như đã nói hết bí mật về nó, nhưng câu chuyện thật ra vẫn được giữ mơ hồ nhất có thể. Chúng ta có thể biết trước danh tính hung thủ, nhưng bí ẩn xung quanh kẻ đã tố cáo hắn không phải càng bí ẩn hơn sao? Làm sao Butcher có thể bị bắt nếu cơ quan điều tra còn không biết được nhân dạng của Cooper?
Bẫy có thể còn chứa nhiều bất ngờ | Ảnh: Screen Rant
Làm thế nào kẻ chỉ điểm có thể biết rõ hành tung của Butcher đến vậy? Rõ ràng là mạng lưới điều tra chỉ dựa trên những thông tin chỉ điểm mơ hồ. Mớ drama gia đình cũng khiến mọi chuyện rắc rối hơn rất nhiều. Xem sét những bộ phim trong quá khứ, Bẫy có thể trở thành một bộ phim siêu nhiên cũng không chừng.
Với tính ám ảnh với “twist” và dàn dựng như Shyamalan, sẽ càng khó tin hơn nữa nếu Bẫy không ẩn chứa bí mật nào đó khác đang chực chờ khán giả khi câu chuyện tiếp diễn. Shyamalan là vẫn là tay đạo diễn chịu chơi với khả năng thêu dệt phim đáng nể. Nên nước đi đầy mạo hiểm ông dành cho bộ phim Bẫy thật sự là điều ít bất ngờ nhất.
Bẫy khởi chiếu toàn quốc ngày 09.08.2024.