[PHÂN TÍCH] Phim bom tấn nước ngoài có đang bị hạn chế để ưu tiên cho phim Việt? – Cơ chế xếp lịch chiếu của rạp và quan hệ với nhà phát hành Việt Nam

Ngày nay, nhiều khán giả phàn nàn rằng các rạp chiếu phim thường hay hạn chế suất chiếu của một bộ phim và thậm chí là không chiếu bộ phim đó, cụ thể hơn là những bộ phim bom tấn của Hollywood còn bị rút bớt suất chiếu để ưu tiên cho những phim do các nhà sản xuất trong nước thực hiện. Những phàn nàn này của khán giả không phải là không có cơ sở khi một bộ phim bom tấn siêu anh hùng, hành động, khoa học viễn tưởng được quảng bá rầm rộ nhưng khán giả Việt Nam khó có thể lựa chọn suất chiếu trong khung giờ đẹp vì nó đã nhường chỗ cho một phim Việt khác. Hãy cùng Moveek phân tích cơ chế xếp lịch chiếu của rạp và quan hệ với nhà phát hành Việt Nam để hiểu rõ hơn về việc liệu phim bom tấn ngoại có thật sự bị dìm suất chiếu để ưu tiên cho phim nội địa không nhé.

Sự độc lập giữa các nhà phát hành và cụm rạp

Khi xem trailer của một bộ phim, khán giả có thể thấy sự xuất hiện của những cái tên như Galaxy Media (Cua Lại Vợ Bầu), CJ CGV Vietnam (Đại Uý Marvel), CJ HK Entertainment (Vu Quy Đại Náo), Lotte Entertainment (Hai Phượng)... là những đơn vị phát hành phim điện ảnh tại Việt Nam. Bên cạnh việc nhập phim, Việt hoá nội dung, bán lại cho các cụm rạp sau khi phim qua được kiểm duyệt, nhà phát hành còn chịu trách nhiệm quảng bá bộ phim đó đến khán giả qua các phương tiện truyền thông đại chúng. Tuy nhiên, mức độ xuất hiện dày đặc của một bộ phim trên các trang mạng xã hội trước khi nó được ra mắt không đồng nghĩa với việc nó sẽ được ưu tiên tại các cụm rạp.

Lấy trường hợp của Em Chưa 18 và Vệ Binh Dải Ngân Hà 2 (Guardians of the Galaxy Vol. 2) vào cuối tháng 4 năm 2017,  cả hai bộ phim đều được ra mắt vào ngày 28.04 và đều thuộc nhà phát hành CJ CGV (CJ CGV Việt Nam gồm các nhà phát hành như CJ CGV Vietnam, CJ HK Entertainment... và các cụm rạp trải dài khắp đất nước như CGV Vivo City, CGV Aeon Long Biên, CGV Vincom Đà Nẵng...). Trước ngày công chiếu, cái tên Vệ Binh Dải Ngân Hà 2 xuất hiện khắp các trang mạng xã hội vì là bộ phim siêu anh hùng thuộc Vũ trụ Điện ảnh Marvel và phần tiền nhiệm của nó thành công ngoài dự kiến. Em Chưa 18 có phần quảng bá khiêm tốn hơn, chưa kể trong thời điểm khán giả đang phát ngán với những bộ phim hài nhảm, phản cảm với những màn khoe thân, nội dung của phim lại thiên về hài hước, khai thác sự cố giữa một nữ sinh cấp 3 và “tay chơi” lớn hơn cô bé nhiều tuổi. Tuy nhiên, chưa đầy 1 tuần công chiếu đầu tiên, cán cân doanh thu phòng vé nghiêng hẳn về Em Chưa 18 và Vệ Binh Dải Ngân Hà 2 gần như mất hút khỏi các cụm rạp vào những ngày sau đó để nhường suất chiếu cho Em Chưa 18.

Đồng hành với các nhà phát hành, nhiệm vụ của các cụm rạp là lên lịch các suất chiếu dựa vào mức độ quan tâm của khán giả theo từng khu vực để đạt được doanh thu tốt nhất, thúc đẩy việc phát triển kinh doanh. Những bộ phim có yếu tố giải trí cao, phù hợp cho nhiều đối tượng khán giả (đó là lý do mà việc phân loại độ tuổi cũng có sự tác động không kém), đặc biệt là theo thị hiếu của khán giả đại chúng trong khu vực sẽ được ưu tiên vào những giờ chiếu đẹp, giờ cao điểm với các phòng chiếu có sức chứa lên tới hàng trăm người. Ngược lại, những bộ phim có nội dung hàn lâm, nghệ thuật thường chỉ được chiếu tại một số cụm rạp nhất định như Người Đẹp và Thuỷ Quái, Lady Bird: Tuổi Nổi Loạn hoặc hoãn lịch phát hành đến một thời điểm ít cạnh tranh như Shadow của đạo diễn Trương Nghệ Mưu, tệ hơn là bị loại ra khỏi danh sách công chiếu dù trước đó đã có lịch dự kiến như Green Book – bộ phim vừa đoạt giải Phim hay nhất tại Lễ trao giải Oscar vừa qua. Riêng trường hợp của Người Đẹp và Thuỷ Quái (do Galaxy Media phát hành) có phần may mắn hơn khi sau khi bộ phim ra mắt, nhờ hiệu ứng truyền miệng của khán giả mà các suất chiếu của phim đột ngột tăng mạnh. Rõ ràng sự chủ động tìm đến bộ phim của khán giả chính là yếu tố quyết định việc tăng hay giảm các suất chiếu tại các cụm rạp dù ban đầu Quản lý cụm rạp (Cinema Manager - CM) có quyền đưa ra ý kiến về suất chiếu và Quản lý của hệ thống rạp sẽ đưa ra quyết định trước khi phim ra mắt, yếu tố này sẽ được phân tích rõ hơn ở những đoạn dưới.

Có hay không chuyện phim bom tấn nước ngoài buộc phải nhường suất cho phim Việt?

Vì vậy mà thật không công bằng khi nói rằng nhiều phim bom tấn nước ngoài bị dìm suất chiếu để ưu tiên phim Việt Nam trong khi rạp cần doanh thu để sống còn và doanh thu đến từ những bộ phim nhận được sự quan tâm nhiều hơn. Qua mùa phim Tết vừa rồi, chúng ta chứng kiến sự cạnh tranh gay cấn giữa phim hài tình cảm Việt được đánh giá cao là Cua Lại Vợ Bầu và Bí Kíp Luyện Rồng 3 – phần phim khép lại trilogy hoạt hình Bí Kíp Luyện Rồng với chất lượng chưa bao giờ làm khán giả thất vọng. Trong tuần đầu tiên ra mắt, 2 bộ phim này đều có hơn 1.000 suất chiếu, cụ thể là Bí Kíp Luyện Rồng 3 dao động từ 1.000-1.600 và Cua Lại Vợ Bầu dao động từ 1.200-hơn 2.000 suất. Tuy nhiên, Bí Kíp Luyện Rồng 3 có phần lép vế hơn Cua Lại Vợ Bầu, cụ thể là ở khu vực Huế vốn chỉ có vỏn vẹn 3 rạp chiếu, Bí Kíp Luyện Rồng 3 chỉ được chiếu vào một số khung giờ giới hạn, khiến những khán giả của bộ phim hoạt hình này gặp khó khăn trong việc thưởng thức bộ phim, dù ở khu vực Thành phố Hồ Chí Minh, các suất chiếu của Bí Kíp Luyện Rồng 3 vẫn dày đặc.

Nếu khán giả tinh ý, những bộ phim Việt được ưu tiên suất chiếu hầu hết đều có nội dung dễ xem, tính giải trí hợp thị hiếu với khán giả Việt hơn những bộ phim bom tấn nước ngoài được ra mắt cùng thời điểm. Trở lại trường hợp của Em Chưa 18 và Vệ Binh Dải Ngân Hà 2, ở thời điểm đó Em Chưa 18 là một bộ phim Việt có cú lội ngược dòng ấn tượng nhất, khi nội dung gần gũi với lứa tuổi thanh thiếu niên – đối tượng chịu chi tiền đến rạp nhất, hài nhưng không nhảm, được đông đảo khán giả đón nhận một cách nghiêm túc. Trong khi đó, Vệ Binh Dải Ngân Hà 2 dù có yếu tố hành động, khoa học viễn tưởng nhưng lại hướng đến khán giả của truyện tranh nói chung, có hiểu biết về văn hoá đại chúng phương Tây và người hâm mộ của MCU nói riêng, chính vì thế những tình tiết gây hài trong phim không phải ai cũng có thể cười được.

Nói thêm về chất lượng ảnh hưởng đến suất chiếu, vừa qua chúng ta có Đại Uý Marvel (Captain Marvel) ngay trong tuần ra mắt đầu tiên (từ ngày 08-13.03), phim được xếp hơn 3.000 suất chiếu mỗi ngày, trở thành bộ phim có doanh thu mở màn cao nhất năm 2019 tính đến thời điểm hiện tại và là bộ phim siêu anh hùng có doanh thu mở màn cao thứ 2 mọi thời đại tại Việt Nam. Nhưng sau 1 tuần ra mắt, suất chiếu của phim liên tục giảm (dưới 2000 suất) và nhiều khả năng sẽ tiếp tục giảm, điều đáng lẽ ra không thể xảy ra với giai đoạn ít phim bom tấn. Đại diện đến từ Việt Nam là Hai Phượng – bộ phim về người mẹ giải cứu con gái khỏi bọn bắt cóc buôn nội tạng thì có suất chiếu ổn định hơn, dao động từ 1.478-2.004 suất trong 3 tuần công chiếu đầu tiên (từ ngày 10-07.03), chỉ riêng trong 2 ngày 27 và 28.02, phim đạt được hơn 2.800 suất. Sau đó, dù gặp phải sự “tấn công” của Đại Uý Marvel nhưng Hai Phượng vẫn đảm bảo được khoảng 1.000 suất chiếu trong tuần từ ngày 09-13.03. Hai Phượng đã bước vào tuần phát hành thứ 4 nhưng việc suất chiếu liên tục được duy trì trong 2 tuần đầu và ngay cả trong tuần đối đấu với Đại Uý Marvel cho thấy hành vi khá rõ của khán giả Việt.

Vai trò của Quản lý rạp và khán giả trong việc tăng hoặc giảm suất chiếu

Chất lượng và thị hiếu chính là 2 yếu tố quan trọng để Quản lý của các hệ thống rạp quyết định việc sắp xếp suất chiếu. Sau khi vượt qua được vòng kiểm duyệt, phim sẽ có buổi chiếu thử với các Quản lý rạp và dựa vào kinh nghiệm, thị hiếu của khán giả trong từng khu vực mà Quản lý rạp sẽ tư vấn thời gian ra mắt cũng như số suất chiếu phù hợp của bộ phim đó. Chẳng hạn như trường hợp của Bí Kíp Luyện Rồng 3 mà đã được nhắc ở trên, hay khu vực miền Tây từng chuộng những bộ phim hài có sự tham gia của các diễn viên như Hoài Linh, Chí Tài và Trấn Thành. Đó là lý do vì sao những bộ phim như Người Đẹp và Thuỷ Quái – phim đạt giải Phim hay nhất tại Lễ trao giải Oscar hồi năm ngoái và Tiểu Thuyết Gia Cuồng Loạn của nữ diễn viên Eva Green chỉ được chiếu ở một số rạp nhất định tại các thành phố lớn và suất chiếu cũng không quá nhiều. Như đã đề cập ở trên, trường hợp của Người Đẹp và Thuỷ Quái được tăng suất chiếu sau khi được khán giả đón nhận, dù là phim hàn lâm nhưng diễn biến không quá khó hiểu, phù hợp cho những người xem cần yếu tố tình cảm hoặc sự kịch tính xuyên suốt bộ phim.

Như vậy, không thể nói rằng phim bom tấn nước ngoài bị dìm để ưu tiên cho phim Việt Nam mà hãy nói rằng phim nào hợp thị hiếu với đông đảo khán giả đại chúng sẽ được các cụm rạp ưu ái hơn. Hãy nhìn xem những bộ phim hài nhảm bị chê tơi tả, bị nhiều người xem tẩy chay chẳng có cụm rạp nào dám xếp suất chiếu vào khung giờ vàng để tự bóp doanh thu. Suy cho cùng, việc chiếu phim cũng là để làm kinh doanh và các doanh nghiệp luôn tính toán nước đi nào kiếm lời nhất, chứ không phải để chiều lòng hết tất cả đối tượng khán giả. Nếu khán giả muốn bộ phim mà mình yêu thích được tăng suất chiếu, hãy chủ động đến rạp mua vé hoặc đặt vé trước, nhờ vào lượt vé của các bạn mà phim có cơ hội được chiếu nhiều hơn.

*Số liệu suất chiếu do Moveek độc quyền cung cấp.