“Nếu chúng ta đạt được tự do bằng bạo lực hay đổi máu. Tôi không muốn làm một phần trong đó.” - Gandhi (1982). Một trong những châm ngôn thể hiện cách sống của Mahatma Gandhi đến giờ vẫn còn chính xác. Bạo lực chưa bao giờ là con đường tốt nhất, chưa bao giờ là con đường ổn định nhất và cho dù có thể khiến người ta cúi đầu, nó chưa bao giờ có thể thu phục được lòng người, vốn là mục đích cao cả hơn.
Gandhi là “hiện tượng”, là anh hùng dân tộc của Ấn Độ, cuộc đời của ông đã trở thành một tấm gương để những thế hệ sau này noi theo và hiểu rằng, hòa bình mới chính là con đường giải quyết vấn đề triệt để nhất.
Ngoài việc là một công cụ để giải trí, phim ảnh cũng là một hình thức mang đến niềm cảm hứng cho người xem thông qua nội dung mà nó truyền tải. Phim về Mahatma Gandhi là minh chứng cho điều đó, đã làm sống dậy hình ảnh một con người bình thường trong vẻ ngoài, nhưng mang trong mình tư tưởng vĩ đại về tự do, nhân quyền và độc lập cho quê hương.
Với số điểm trung bình là 8.1 trên IMDb và 79 điểm trên Metascore, Gandhi (1982) do Richard Attenborough đạo diễn, kịch bản do John Briley đảm nhận với sự tham gia của các diễn viên Ben Kingsley (Mahatma Gandhi), John Gielgud (Lord Irwin), Candice Bergen (Margaret Bourke-White)… là một trong những tượng đài của phim tiểu sử bởi mức độ kỳ công và tính chân thực trong việc khắc họa lại cuộc đời của một vĩ nhân.
Mahatma Gandhi sinh ra trong một gia đình thương gia với người mẹ sùng đạo, ông đã sớm nhận biết được nguyên tắc sống ôn hòa, ăn chay và thanh lọc tâm thức, khoan dung với những người xung quanh. Thuở thiếu thời của Gandhi chưa bao giờ là một học sinh, sinh viên xuất sắc. Con đường lập nghiệp trong đời của ông cũng chưa bao giờ suôn sẻ. Cứ tưởng cuộc sống của Gandhi vẫn sẽ trôi đi trong thầm lặng như thế. Nhưng lớn lên trong bối cảnh lịch sử khi Thực dân Anh bấy giờ đang thống trị Ấn Độ nói riêng và nhiều nước thuộc địa khác nói chung đã thay đổi Gandhi.
“Thời thế tạo anh hùng”, khi phải chứng kiến và chịu đựng quá nhiều sự bất công trong cuộc sống của chính mình và của những đồng hương xung quanh bao gồm kỳ thị chủng tộc, thành kiến… Gandhi bắt đầu tham gia chính trường, soi rọi nỗi khổ mà người Ấn đang phải chịu đựng, bổ sung kiến thức nhằm bắt đầu hành trình đấu tranh chống lại ách xâm lược, đưa Ấn Độ dần đi đến con đường độc lập.
Con đường của Gandhi là con đường không có tiếng súng, sử dụng lý luận, kiến thức, sự khôn ngoan và một trái tim nhân hậu, bác ái để chiến thắng cường quyền, tự chủ cả về cá nhân, tâm linh và chính trị.
"The function of a civil resistance is to provoke response and we will continue to provoke until they respond or change the law. They are not in control; we are." - Tạm dịch: "Nguyên tắc của việc đấu tranh ôn hòa đấy là khiêu khích cho đến khi họ phản ứng hoặc thay đổi điều luật. Họ (Chính quyền Anh) không nắm quyền, mà là chính chúng ta." - Gandhi (1982).
Mặc dù ban đầu không được ủng hộ bởi con đường bất bạo động là con đường quá khó khăn, nhưng về sau, làn sóng người dân ủng hộ và theo chân ông càng lúc càng nhiều. Kể cả khi người Anh bắt ông, họ vẫn đối xử với ông một cách tôn trọng, thậm chí là viết rất nhiều sách, báo ca ngợi ông.
Gandhi thể hiện bối cảnh, nhân vật và các tình tiết rất công phu, không chỉ có giá trị thương mại và còn có giá trị cao về đạo đức, lịch sử, nghệ thuật. Gandhi (1982) được đề cử 11 giải Oscar và thắng 8 giải, trong đó có các hạng mục quan trọng như Phim hay nhất, Nam chính xuất sắc nhất (dành cho Ben Kingsley), Đạo diễn xuất sắc nhất (dành cho Richard Attenborough), Kịch bản xuất sắc nhất, Quay phim xuất sắc nhất… ngoài ra còn đại thắng ở các giải thưởng khác như Quả Cầu Vàng, BAFTA.
Mahatma Gandhi là con người biểu tượng cho hòa bình, tình yêu và lòng nhân hậu, những giá trị sẽ luôn luôn chiến thắng. Cuộc đời ông là một bài học, con đường ông đi và tư tưởng của ông là một bài học. Dù vậy, ngày nay người ta có thể nghe ông, nhưng chưa chắc đã có thể làm theo ông. Kiềm chế tính bạo lực và bản năng nổi giận, hành động mất hết lý trí, áp đặt quyền lực bằng máu, bằng những cú đấm vẫn là lựa chọn dễ dàng hơn.
"Whenever I despair, I remember that the way of truth and love has always won. There may be tyrants and murderers, and for a time, they may seem invincible, but in the end, they always fail. Think of it: always." - Tạm dịch: "Mỗi khi tôi tuyệt vọng, tôi lại nhớ rằng sự thật và tình yêu luôn luôn chiến thắng. Bạo chúa có thể xuất hiện, những kẻ giết người có thể xuất hiện và sẽ có lúc, chúng trông như bất khả chiến bại, nhưng cuối cùng, chúng luôn luôn thất bại. Hãy luôn nghĩ về điều đó." - Gandhi (1982).
Một lần nữa, như ông đã nói, bạo lực chỉ có thể khiến người ta thỏa mãn tạm thời, nhưng sự ác độc sinh ra từ bạo lực sẽ là mãi mãi.