[REVIEW] Roma - Kiệt tác hình ảnh của dòng phim nghệ thuật.

Sau kiệt tác Gravity năm 2013 đại thắng ở trường đấu Oscar danh giá, lần này, đạo diễn Alfonso Cuarón tìm về cội nguồn bản thân, về mái nhà thân thương, và tìm lại tình thương vô bờ ông dành những người phụ nữ đã nuôi dạy ông trong mái nhà ấy để tìm lại cảm hứng cho một tác phẩm khác. Từ đó, Roma ra đời.

Từ một kiệt tác về hình ảnh…

Cuarón tạo nhịp điệu và không khí cho Roma ngay từ đầu. Bộ phim chỉ bắt đầu khi đoạn credit kết thúc theo đúng chuẩn điện ảnh, tức là toàn bộ tên của đội ngũ hậu cần phải được chiếu hết. Mở đầu với hình ảnh nước xà phòng được đổ từng đợt lên nền gạch men, rồi những dòng nước vỗ từng hồi, từng hồi như sóng biển. Phản chiếu trên mặt nước là bóng nhỏ xíu của chiếc máy bay bay ngang qua. Mọi thứ thật từ tốn, chậm rãi như một điềm báo rằng Roma là một bộ phim hết sức khiêm tốn. Đồng thời, phân cảnh này còn gợi cho người xem Roma là một phim nghệ thuật sâu sắc và giàu tính biểu tượng.

Với Roma, màu sắc được coi là một một yếu tố phân tán sự chú ý của khán giả và ảnh hưởng đến cảm nhận của họ với khả năng gợi ý của nó (chẳng hạn như màu đỏ làm ta liên tưởng đến sự giận dữ). Dù được coi là một nhân tố thường được tận dụng để tăng độ chân thật của cảnh quay, ông vẫn lượt bỏ hết thảy, chỉ chừa lại ba gam màu trắng-xám-đen, như một cách để cô đọng con người – chủ thể chính mà ông hướng tới. Những cảm xúc của họ, biểu cảm của họ sẽ làm thay nhiệm vụ của màu sắc. Trên hết, ông muốn truyền đạt cảm xúc chân thật và để khán giả cảm nhận nhân vật, cũng như hồi ức của ông, một cách khách quan nhất có thể, tránh xa khả năng chi phối của màu sắc.

Cuarón luôn sử dụng những cảnh quay rộng và dài. Ngoài nhân vật chính, cảnh quay luôn bao gồm luôn môi trường xung quanh, những âm thanh mà chúng ta hay gọi là âm thanh nền, và cả những sự kiện ngoài lề đang diễn ra xung quanh những nhân vật. Các cú lia máy từ tốn cũng áp dụng yếu tố trên và không bao giờ lia cận cảnh những chủ thể, tạo một khoảng cách nhất định giữa khán giả và câu truyện. Trên tông nền trắng đen, kết hợp với cách đạo diễn sử dụng ánh sáng và tạo độ tương phản giữa ba gam màu trên, những cảnh phim của Roma trở nên rất nên thơ. Sẽ không có một bộ phim nào khiến thị giác của khán giả được thõa mãn bởi chất “nghệ”, chất “thật” như Roma.

Bên cạnh sự giàu có về mặt nghệ thuật, bộ phim trắng đen này còn có khâu nội dung với những cung bậc cảm xúc sâu lắng qua sự thể hiện xuất thần của Yalitza Aparicio.

…đến một bức tranh mà Cuarón chỉ muốn khắc cốt ghi tâm.

Roma tập trung vào Cléo (Yalitza Aparicio), một nữ giúp việc người bản địa làm việc cho một gia đình người da trắng – Sofia và Antonio – giàu có tại khu Colonia Roma, Mexico. Nhưng mọi người đừng hiểu lầm. Đây không phải là bộ phim về cuộc đấu tranh giữa sắc tộc, giai cấp, hay nữ quyền. Roma không có khía cạnh gai góc nào để lột tả, không có lý tưởng nào để truyền bá. Nó chỉ đơn thuần là một bộ phim để Alfonso Cuarón dành tặng cho một người phụ nữ rất đặc biệt trong đời ông. Đó là một nữ giúp việc đã gắn bó với ông từ thời còn thơ bé. Dựa vào đó, Cléo được hình thành.

 

Cléo lặng lẽ và cần mẫn với công việc: nhặt đồ của lũ trẻ để đem đi giặt, đi rước một đứa trẻ về từ trường, chuẩn bị bữa tối cho bà chủ Sofia và những đứa trẻ, đưa bọn trẻ về phòng, hôn lên trán chúng, hát cho chúng nghe và, thật trìu mến, cô sẽ bảo chúng đi ngủ, về phòng, tập thể dục và đi ngủ. Ngày mai khi mặt trời lên, cô sẽ làm đồ ăn sáng, chuẩn bị đồ đi học cho lũ trẻ và tiễn chúng đến trường. Về sau, ông khắc họa một Cléo nhẹ nhàng, mạnh mẽ với thân hình bỗng tròn lên, và vào một ngày, cô yếu đuối gục khóc như một đứa trẻ.

Alfonso Cuarón không che dấu được những xúc động, hoài niệm, và nỗi nhớ nhung bùi ngùi mỗi khi Cléo lọt vào ống kính. Bằng chứng là ông dành cho nhân vật này những cảnh quay đắt giá nhất, để tâm trạng của cô lèo lái cả bộ phim, và để cả câu truyện của cô bao hàm cả tuyến truyện đại diện cho sự đỗ vỡ của chính cha mẹ ông – được thể hiện qua hai nhân vật Sofia và Antonio.

Từ cách di chuyển, hành động, nói năng (cô hay chuyển ngôn ngữ tùy theo đối tượng. Đối với người khác, cô sử dụng quốc ngữ là tiếng Tây Ban Nha, nhưng nói chuyện với đồng hương, cô sử dụng bản ngữ của dân tộc cô là tiếng Mixteco), đạo diễn Cuarón đều không bỏ sót chi tiết nào. Thậm chí, ông khiến khán giả cảm thấy bản thân ông rất nhẫn nại trong những cảnh Cléo làm việc nhà. Lúc ấy, ông như một người con đang dõi theo mẹ làm việc.

Đạo diễn Cuarón đã rất may mắn khi tìm ra một diễn viên như Yalitza Aparicio. Chính ánh mắt biết nói và tài năng diễn xuất tự nhiên, Aparicio đã khiến khán giả cảm nhận được sự đặc biệt của Cléo đối với ông, làm họ cảm nhận được nét chân thật của nhân vật này.

Điều thú vị là Aparicio vốn không phải là một diễn viên. Cô vốn là một cô giáo mang dòng máu Mexico bản địa. Roma là bộ phim đầu tiên cô tham gia cũng như đóng chính. Vậy mà Aparicio đã làm người xem phải đắm chìm vào cách cô thể hiện nhân vật đòi hỏi khả năng diễn xuất nội tâm tinh tế như Cléo. Xem ra, không chỉ mang lại một kiệt tác đỉnh cao về hình ảnh và nghệ thuật quay phim, Alfonso Cuarón còn mang lại cho môn nghệ thuật thứ bảy một viên ngọc thô cực kì quý giá.

Roma nhẹ nhàng. Roma tinh tế. Roma giản dị. Đối với những ai đam mê dòng phim nghệ thuật, nếu không thể cuốn hút bạn với nội dung, thì bộ phim sẽ chiêu đãi bạn một bữa tiệc thị giác thịnh soạn với những kĩ thuật quay phim điêu luyện.