[REVIEW] When They See Us (Netflix) – Sự oan trái tột cùng hay hậu quả của nạn phân biệt chủng tộc

Tức giận, phẫn nộ và bất bình là những cảm xúc của bạn khi xem series ngắn này, nhưng hãy kiên nhẫn nhé vì chúng thực sự xứng đáng từng phút một bạn bỏ ra đấy.

Dựa trên một câu chuyện có thật là vụ án The Central Park Five, When They See Us tái hiện lại một trong những trường hợp oan sai nổi tiếng nhất trong lịch sử nước Mỹ khi 5 thiếu niên da màu bị kết tội hiếp dâm 1 phụ nữ da trắng. Bộ phim xoay quay 5 cậu nhóc tới từ khu Harlem là Antron McCray, Kevin Richardson, Yusef Salaam, Raymond Santana và Korey Wise. Câu chuyện kéo dài trong suốt 25 năm, kể từ mùa xuân năm 1989 đến năm 2014 của thế kỉ 21, đây là minh chứng rõ ràng cho vấn đề phân biệt sắc tộc lúc nào cũng vô cùng gay gắt tại Mĩ, đồng thời cũng chỉ ra những lỗ hổng lớn trong hệ thống pháp luật Hoa Kì. Vụ án này như ngòi nổ đẩy nhanh mâu thuẫn của người da trắng và da màu tại xứ sở cờ hoa.

Vào đêm ngày 19/04/1989, tại công viên Trung tâm North Woods ở Manhattan một phụ nữ da trắng bị cưỡng hiếp và bỏ mặc trong trạng thái trần truồng, người dính đầy máu và bùn đất. Đó cũng là đêm số phận của 5 thanh niên da màu bị hủy hoại một cách vô cùng tức tưởi và gây phẫn nộ. Korey Wise, Kevin Richardson, Raymond Santana, Antron McCray và Yusef Salaam bị cảnh sát buộc tội cho những điều họ không hề làm.

Tập 1 When They See Us là sự tức giận không kể xiết của khán giả khi chứng kiến những điều vô cùng phi lý dang diễn ra ngay trước mắt mà không thể làm gì. 5 thiếu niên trong độ tuổi từ 14 đến 16 phải chịu hơn 24 giờ bị bắt giam, không được ăn uống, không được tắm rửa và bị bức cung khi không có sự quan sát của người giám hộ. Bất ngờ, ngạc nhiên, sợ hãi, lo lắng và thỏa hiệp là những cảm xúc của họ từ khi bị bắt vô lý cho đến khi chấp nhận làm theo lời cảnh sát để được về nhà. Họ-không-hề-nhìn-thấy nạn nhân chứ đừng nói đến việc cưỡng hiếp và bỏ lại cô ấy trong rừng. 5 thiếu niên đã nói sự thật những gì họ làm vào cái đêm định mệnh ấy, nhưng những con quái vật xấu xa ẩn dưới lớp vỏ bọc của kẻ thi hành pháp luật lại bơm đặt vào đầu 5 đứa trẻ những lời nói dối bịa đặt để đạt được mục đích.

Korey, Raymond, Antron, Yusef, Kevin đã khai như những gì đám cặn bã ấy muốn, họ nói dối chuyện bản thân thấy nghi phạm trong vụ án đó và khai ra 4 cái tên còn lại như kế hoạch của cảnh sát. Sững sờ và sợ hãi trước sự lạnh lùng và ác độc của đám tự nhận mình là ''người tốt'', khán giả dường như sẽ không muốn làm theo lời hỏi cung của bất kì cảnh sát nào sau khi xem xong tập 1 bộ phim. Mọi chuyện xảy ra dường như quá chóng vánh, lời khai và những cuốn băng ghi hình được hoàn thành ngay khi người giám hộ và nghi can có cơ hội nói chuyện với nhau.

Những lời dối trá được xây dựng trên sự sợ hãi tột cùng của 5 thiếu niên đã trở thành con dao chống lại họ trên các phiên tòa. Bất lực khi nghe lời tuyên án, cảnh phim 5 bị cáo nhận các mức án từ 5-15 năm tù gây xúc động mạnh cho người xem. Thử tưởng tượng bạn đang sống trong một xã hội có sự phân biệt mạnh mẽ về sắc tộc, pháp luật thì quay lưng và bị cả cộng đồng lên án, chỉ có những người chung màu da bảo vệ, nhưng thế thì chưa đủ, điều đó phải sợ hãi đến nhường nào.

Series ngắn được chia đều nội dung, 2 tập đầu là khi 5 thiếu niên phải đối mặt với sự cáo buộc mà họ hoàn toàn vô can, 2 tập sau là nỗi vất vả khi trưởng thành trong chốn lao tù và quá trình hòa nhập khó khăn với xã hội sau khi được tự do. Nếu nửa đầu phim là sự bất lực và đau khổ của những nhân vật chính cùng gia đình của họ, thì nửa sau là những khó khăn của 5 thiếu niên khi cố gắng tìm việc và chật vật đối mặt với định kiến của người đời. Tìm việc chưa bao giờ là dễ, nhất là khi đối tượng tìm việc còn là người đã từng ngồi tù vì vụ án gây chấn động trong quá khứ. Điều đó khó khăn đến nỗi Raymond phải từ bỏ cách thông thường và đi bán ma túy để kiếm tiền bắt đầu lại cuộc sống, và anh đã phải trả giá vì hành động sai lầm.

Bộ phim mang màu sắc u tối như chính số phận thảm thương của 5 con người vô tội bị hàm oan. Sử dụng nhiều những gam màu đơn sắc như xanh đậm, đen, vàng nâu mang hơi thở của quá khứ và tăng thêm sự ảm đạm bất lực của các nhân vật. Những cảnh quay cận mặt đặc tả cảm xúc nhân vật được chú trọng và cảm giác lạc lõng của họ giữa không gian mênh mông cũng gây được ấn tượng mạnh.

Netflix luôn như vậy, đề cập đến những vấn đề nổi cộm gây nhức nhối trong xã hội và sự thật một cách thẳng thắn. Có vẻ nhà đài này chả ngán ai khi những mặt trái có liên quan đến chính trị, tôn giáo, pháp luật và cả hệ thống chính quyền đều được khai thác đủ cả mà không kiêng dè. Qua những thước phim chân thật và giàu cảm xúc, các nhà làm phim muốn đề cao nhân quyền và sự bình đẳng, tự do, dân chủ giữa con người với nhau.

When They See Us nói lên nỗi đau 5 thiếu niên của The Central Park Five phải chịu đựng trong suốt 25 năm và phơi bày sự thật gây bàng hoàng cho xã hội. Trên thế giới hàng ngày hàng tháng hàng năm không thiếu những vụ án oan vẫn được tuyên cáo mà thiếu chứng cứ phạm tội. Sau nhiều năm chịu điều tiếng, họ cũng đã được minh oan và đền bù tiền bạc, nhưng những năm tháng tuổi trẻ đã mãi mãi bị chôn vùi sau song sắt thì không gì lấy lại được.

Series đang được chấm 9.0 trên trang IMDb và còn tiếp tục tăng, hiện phim đang phát sóng 4 tập trên hệ thống Netfix và chưa có phụ đề Việt ngữ.