Năm 2017 đã qua và Vũ trụ điện ảnh của các hãng phim một lần nữa làm dậy sóng màn ảnh. Không chỉ có các siêu anh hùng từ MCU, DCEU, X-Men, mà còn có các nhân vật ma quỷ từ Vũ trụ The Conjuring của James Wan. Năm nay, dự đoán những Vũ trụ của các hãng phim sẽ tiếp tục đem đến sự mãn nhãn cho khán giả.
Khái niệm “Vũ trụ” trở thành khái niệm mới mẻ hái ra tiền, nhưng mấy ai biết, rất lâu trước cả các nhà làm phim, các nhà văn cũng đã tự tạo nên một Vũ trụ cho riêng mình với các tác phẩm có liên kết về bối cảnh, dòng thời gian hay nhân vật. Điển hình như nhà văn Stephen King hay nhà văn Kim Dung.
Tương tự Stephen King, nhà văn Kim Dung cũng là một trong số ít có các tác phẩm liên kết thành mạng lưới cực kỳ phức tạp. Sở hữu đến nay là 15 tựa tiểu thuyết, trong đó tiêu biểu cho khái niệm Vũ trụ văn học của Kim Dung phải kể đến Xạ Điêu Tam Bộ Khúc gồm 3 tiểu thuyết có dòng thời gian nối tiếp nhau Anh Hùng Xạ Điêu (bối cảnh cuối đời Tống), Thần Điêu Đại Hiệp (bối cảnh Mông Cổ đánh Tống ) và Ỷ Thiên Đồ Long Ký (thời nhà Minh đánh Mông Cổ). Trong số 15 tựa tiểu thuyết thì đây là 3 tựa tiểu thuyết có liên kết chặt chẽ nhất.
Các tác phẩm của Kim Dung chủ yếu lấy đề tài yêu nước và hầu hết các nhân vật chính đều là các anh hùng hào kiệt trong giới võ lâm. Cũng tương tự một số nhân vật trong MCU, “from zero to hero”, đi từ số 0 lên thành anh hùng (như Captain America chẳng hạn), các tiểu thuyết của Kim Dung cũng có nhân vật xuất thân tầm thường, nhưng nhờ thầy hay, bạn giỏi và tố chất té núi lụm được bí kíp mà trở thành anh hùng vang danh thiên hạ.
Điển hình trong số đó là nhân vật Dương Quá, con của Dương Khang trong truyện Thần Điêu Đại Hiệp. Trước Thần Điêu Đại Hiệp là bộ Anh Hùng Xạ Điêu với nhân vật chính là Quách Tĩnh. Cha của Quách Tĩnh là Quách Khiếu Thiên có một người anh em kết nghĩa là Dương Thiết Tâm. Quách Tĩnh với Dương Khang (con trai Dương Thiết Tâm) là anh em kết nghĩa. Trong khi Quách Tĩnh là người dù hơi ngốc nghếch nhưng thực ra sống rất nghĩa khí, còn Dương Khang thông minh, cơ trí nhưng lại ôm mộng giàu sang, đi theo Hoàn Nhan Hồng Liệt – cũng là cha nuôi mình – chống lại quê hương, gây ra rất nhiều tội ác. Một lần, y âm mưu giết Âu Dương Khắc và 5 người trong nhóm Giang Nam Thất Quái nhưng bị Hoàng Dung (người sau này là vợ của Quách Tĩnh) phát hiện. Y định mưu sát Hoàng Dung nhưng gậy ông đập lưng ông, cuối cùng bị trúng độc chết.
Quách Tĩnh và Hoàng Dung trong Anh Hùng Xạ Điêu bản 1994
Dương Khang không còn, Mục Niệm Từ bụng mang dạ chửa lặng lẽ nuôi nấng đứa con của hai người. Đứa con nhỏ vô tội nhưng đời cha ăn mặn, đời con khát nước. Quách Tĩnh dù vậy vẫn mong cậu có thể lớn lên trở thành bậc anh hùng, sửa chữa được sai lầm của cha mà đặt tên cho cậu là Dương Quá.
Anh Hùng Xạ Điêu kết thúc và Thần Điêu Đại Hiệp – truyện xoay quanh cuộc đời của Dương Quá bắt đầu từ đây. Không giống cha, Dương Quá sau này lớn lên lập nhiều chiến công cho Đại Tống, cùng Quách Tĩnh bảo vệ thành Tương Dương và được tôn làm một trong Thiên Hạ Ngũ Tuyệt – 5 người có võ công cao cường nhất trong sự kiện Hoa Sơn luận kiếm lần 3, bao gồm: Đông Tà Hoàng Dược Sư, Tây Cuồng Dương Quá, Bắc Hiệp Quách Tĩnh, Nam Tăng Nhất Đăng Đại Sư (chính cháu nội của Đoàn Dự và Mộc Uyển Thanh trong truyện Thiên Long Bát Bộ) và cuối cùng là Trung Ngoan Đồng Châu Bá Thông. Về sau, Quách Tương (con gái Quách Tĩnh) gặp nhà sư Giác Viễn và Trương Tam Phong, mở ra sự kiện đầu trong cuốn tiểu thuyết tiếp theo Ỷ Thiên Đồ Long Ký.
Dương Quá và Tiểu Long Nữ trong Thần Điêu Đại Hiệp bản 1995
Ỷ Thiên Đồ Long Ký là tiểu thuyết về cuộc đời của nhân vật Trương Vô Kỵ và chuyện tranh đoạt giang hồ nhằm chiếm lấy hai món báu vật là Ỷ Thiên kiếm và Đồ Long đao. Hai báu vật này tương truyền vốn là từ Huyền Thiết Trọng Kiếm mà Dương Quá tặng Quách Tương (con gái của Quách Tĩnh và Hoàng Dung, là người yêu đơn phương Dương Quá), trong đó chứa bí kíp võ công cao cường và binh pháp của Quách Tĩnh. Quách Tương là người đầu tiên giữ Ỷ Thiên kiếm và sử dụng những lời Giác Viễn truyền lại về Cửu Dương Thần Công, mà lập ra phái Nga My. Còn Đồ Long đao ban đầu do Du Đại Nam nắm giữ nhưng đã bị Ân Tố Tố - mẹ của Trương Vô Kỵ đoạt được. Sau nhiều biến cố, cả Đồ Long đao và Ỷ Thiên kiếm cuối cùng lọt vào tay Chu Chỉ Nhược, vì Chu Chỉ Nhược luyện sai cách mà đi vào tà đạo. Trường đoạn Trương Vô Kỵ giải cứu Tạ Tốn còn có sự xuất hiện của Cô gái áo vàng, hậu nhân của Dương Quá - Tiểu Long Nữ. Đồ Long đao bị gãy làm đôi nhưng được rèn lại và Trương Vô Kỵ chính là người sở hữu nó, hiệu lệnh thiên hạ và ra sức chống giặc Nguyên xâm lược. Ỷ Thiên Đồ Long Ký đến đây là kết thúc.
Chu Chỉ Nhược do Cao Viên Viên thủ vai trong Ỷ Thiên Đồ Long Ký bản 2003
Có thể thấy, chỉ 3 tựa tiểu thuyết thôi mà Kim Dung đã tạo ra cả một dòng thời gian dài đến hơn 100 năm, với rất nhiều mốc thời gian quan trọng, nhiều nhân vật có liên quan đến nhau. Một số tên môn phái đã trở nên rất nổi tiếng với người hâm mộ phim kiếm hiệp như Cái Bang (đây là môn phái xuất hiện nhiều nhất trong các tác phẩm của Kim Dung, trong đó có Xạ Điêu Tam Bộ Khúc), Nga Mi, Thiếu Lâm… Các chiêu thức hay bí kíp võ công nổi tiếng vẫn còn được các bạn trẻ nói vui thời nay như Hấp Tinh Đại Pháp, Cửu Âm Chân Kinh, Cửu Âm Bạch Cốt Trảo, Độc Cô Cửu Kiếm, Dịch Cân Kinh…
Các nhân vật nam chính trong truyện của cũng rất đa dạng, mỗi người một tính cách riêng biệt, tốt xấu đều có và không phải ai cũng hoàn hảo, khiến các nhân vật trở nên gần gũi hơn rất nhiều. Còn riêng nhân vật nữ thì dù xuất hiện chủ yếu để minh họa cho tình yêu của các nhân vật nam, nhưng nhiều nhân vật nữ trong số đó lại thông minh, võ công cao cường và có những đóng góp rất quan trọng trong các sự kiện xoay quanh nhân vật nam chính. Điển hình như Hoàng Dung, Triệu Mẫn, Chu Chỉ Nhược, Tiểu Long Nữ…
Nguồn ảnh: vietkiemhiep
Ba tiểu thuyết trên đã được chuyển thể lên phim ảnh khá nhiều lần, nhưng một thương hiệu chung liên kết các nhân vật này lại với nhau lại chưa có. Phần vì dòng thời gian quá dài, phần vì các nhân vật không cùng thời với nhau. Không giống như Captain America có thể kề vai sát cánh với Iron Man trong cùng thời điểm, cùng địa điểm, Dương Quá và Quách Tĩnh thì còn có thể nhưng Dương Quá và Trương Vô Kỵ hay Quách Tĩnh và Trương Vô Kỵ thì lại không thể chiến đấu cùng nhau bởi hai người nằm ở hai mốc thời gian hoàn toàn khác. Vì thế hầu như ba tựa tiểu thuyết này được làm độc lập và không liên quan đến nhau mấy. Tới hiện tại, chỉ có Vu Chính lồng các nhân vật ở nhiều đời lại với nhau, thêm mắm dặm muối tuyến tình cảm trong Thần Điêu Đại Hiệp 2014, nhưng không được khán giả hoan nghênh cho lắm.
Ngoài bộ ba tác phẩm thì các tiểu thuyết khác của Kim Dung có những nhân vật và chi tiết được liên kết với nhau. Có tiểu thuyết ban đầu chưa liên kết nhưng đã được ông sửa lại để bắc cầu với tiểu thuyết khác, như Thiên Long Bát Bộ chẳng hạn. Thiên Long Bát Bộ vốn là truyện độc lập, nhưng Kim Dung đã sửa lại để tác phẩm liên quan đến Anh Hùng Xạ Điêu. Một số nhân vật trong Bích Huyết Kiếm xuất hiện trong Lộc Đỉnh Ký, còn nhân vật trong Thư Kiếm Ân Cừu Lục xuất hiện trong phần ngoại truyện của Tuyết Sơn Phi Hồ. Dù vậy, độc giả vẫn có thể đọc riêng biệt các truyện này vì chúng không ảnh hưởng đến nhau mấy.
Thiên Long Bát Bộ phiên bản 2003
Dòng thời gian và bối cảnh trong truyện kiếm hiệp của Kim Dung rộng và dài đến độ, người ta đã phải “ngã mũ thán phục” một độc giả có thể tóm tắt toàn bộ mốc thời gian trong tiểu thuyết của Kim Dung, từ năm 483 TCN cho đến khoảng năm 1780, tức là hơn 2000 năm. Thế nhưng, đây cũng chính là “tài nguyên” dồi dào cho các nhà làm phim có cơ hội phát triển một Vũ trụ điện ảnh phim kiếm hiệp, chắc chắn sẽ được khán giả đón nhận nồng nhiệt.