Tử Chiến Trên Không - 7 Sự thật về bộ phim điện ảnh không tặc đầu tiên của Việt Nam

Giữa lúc điện ảnh Việt Nam đang “khát” ý tưởng mới bên cạnh phim tình cảm, hài hước hay kinh dị, Tử Chiến Trên Không xuất hiện đầy bất ngờ với câu chuyện đậm chất hành động. Điều bất ngờ hơn nữa là bộ phim này còn dựa trên một sự kiện có thật nhưng ít được biết đến ngay trên mảnh đất hình chữ S.

Điện ảnh Việt từ trước đến nay đã thử sức với kha khá các thể loại, nên chúng ta không thể gọi Tử Chiến Trên Không là bộ phim hành động đầu tiên. Song, dự án này có kha khá các “lần đầu tiên” đắt giá và những sự thật thú vị sẵn sàng làm nên một cột mốc mới cho điện ảnh Việt Nam.

1. Bộ phim Việt Nam đầu tiên khai thác đề tài không tặc

Trộm cướp truyền thống đã làm nên những bộ phim hồi hộp, trộm cướp trên không càng kịch tính hấp dẫn hơn. Những cái tên đặc sắc phải nói đến phải kể đến Passenger 57 (1992) - tiên phong của thể loại, Con Air (1997), A Dream of Flying (1990s, Nhật Bản), 7500 (2019, Đức-Mỹ)...

Thế mới thấy, thể loại phim đó đã trở nên hấp dẫn đến thế nào đến tận hôm nay. Cuối cùng thì sức nóng của nó cũng loan đến nền phim ảnh Việt Nam. Tử Chiến Trên Không là bộ phim đầu tiên của chúng ta  khai thác chủ để không tặc, mở ra một hướng đi hoàn toàn mới.

2. Sự kiện nào thổi hồn cho phim?

Thập niên 70–80 là giai đoạn nạn không tặc đặc biệt phổ biến, trở thành nỗi ác mộng trên không trung của nhiều hãng hàng không toàn cầu. Việt Nam cũng không ngoại lệ với chuyến bay định mệnh mang số hiệu VN529.

Ngày 28.6.1978, chiếc máy bay Douglas DC-4 mang số hiệu VNC/DC-4-501 thực hiện lịch trình Đà Nẵng - Buôn Ma Thuột - Tân Sơn Nhất  đã bị một nhóm không tặc khống chế với âm mưu chuyển hướng ra khỏi lãnh thổ Việt Nam. Giữa bầu trời, cuộc đối đầu nghẹt thở diễn ra giữa nhóm không tặc vũ trang, phi hành đoàn và hình cảnh ngầm tháp tùng chuyến bay. Phần thắng nghiêng về phi hành đoàn gan dạ.

Dù chiến thắng trên không trung năm 1978 ấy vốn ít khi được phổ biến đại chúng, nó vẫn là một bước ngoặt khi vừa là chiến công bảo vệ an ninh quốc gia, vừa là cú huých để hàng không Việt Nam non trẻ chuyển mình nhanh chóng trước các thách thức.

Vì vậy mà đạo diễn Hàm Trần không chỉ đơn thuần muốn tái hiện màn đối đầu nghẹt thở ấy, mà còn muốn để Tử Chiến Trên Không thành một khúc ca tri ân gửi đến những con người quả cảm năm đó – biểu tượng cho tinh thần của một dân tộc chỉ vừa thoát khỏi bóng ma chiến tranh mới ba năm.

3. Kể chuyện từ góc nhìn nhân chứng sống

Đã là một bộ phim “dựa trên sự kiện có thật”, Tử Chiến Trên Không phải chú trọng tính chân thật. Không ai có thể giúp phim làm điều đó hơn những nhân chứng sống của sự kiện 1978.

Để hiện thực hóa ý tưởng, đạo diễn Hàm Trần đã nhờ đến những con người từng có mặt trong chuyến bay năm xưa, bao gồm cơ trưởng Phạm Trung Nam, tiếp viên Huỳnh Thu Cúc, tiếp viên Ngô Kim Thanh và hoa tiêu Nguyễn Văn Hương, hình cảnh Nguyễn Đắc Thoại.

Trong phim, hóa thân thành anh hùng lịch sử phải nhắc đến nữ diễn viên Kaity Nguyễn vào vai Tú Trinh. Cô là nhân vật dựa trên hình mẫu của bà Huỳnh Thu Cúc. Tiếp đến là Thanh Sơn vào vai Bình - một cảnh vệ hàng không tháp tùng chuyến bay lấy cảm hứng từ những viên cảnh vệ đã đứng giữa hành khách và toán cướp trong sự kiện 1978.

Bằng cách trực tiếp chia sẻ ký ức, tư vấn cho đoàn làm phim, những nhân chứng sống đã giúp làm nên một câu chuyện sống động kết nối thế hệ khán giả hôm nay với một phần lịch sử ít biết. Điều đó càng mang ý nghĩa lớn lao trong bầu không khí "Tết Độc Lập", thời khắc chúng ta hòa mình cùng lịch sử. 

4. Phục dựng mô hình 1:1 cho phim

Trong lúc điện ảnh Việt Nam vẫn gặp khó khăn về trường quay, Tử Chiến Trên Không đã có một nước đi tiếp nối tinh thần quyết tâm của thể loại phim chiến tranh lịch sử. Để tái hiện chân thực cuộc chiến giành lại quyền kiểm soát máy bay, ê-kíp đã đầu tư xây dựng một mô hình máy bay DC-4 tỉ lệ 1:1.

Khoang máy bay trở thành bối cảnh chính cho hầu hết cảnh quay. Từng ghế ngồi, lối đi, bảng điều khiển buồng lái đều được phục dựng công phu sát sao tư liệu ghi nhận. Mô hình này không chỉ để quay tĩnh. Nó có thể chuyển động linh hoạt để phục vụ cho những góc máy máy bay chao đảo trên bầu trời.

Ban đầu, đoàn làm phim đã muốn sử dụng một chiếc máy quay thật tại Hà Nội, nhưng máy bay thật khó mà chuyển động theo ý của đạo diễn Hàm Trần. Nên việc thêm bánh xe và sử dụng các máy móc hỗ trợ khả thi hơn là rung lắc một chiếc Boeing thật sự. 

Điều thú vị là mô hình này không chỉ xuất hiện trong phim, mà còn được mang đến showcase ra mắt vào tháng 8 vừa qua. Đoàn làm phim còn mời các khách tham quan bước vào “khoang máy bay” như một cách để đắm mình vào cảm nhận của những ai từng ngồi trên chuyến bay VN529.

5. Hầu như nói không với CGI

Trong thời đại kỹ xảo số, nhiều phim có xu hướng dựa vào CGI để tiết kiệm chi phí và an toàn hơn, đặc biệt là phim hành động. Nhưng Tử Chiến Trên Không lại táo bạo hơn khi đi ngược xu hướng. CGI không được dùng cho các cảnh hành động chính trong đây.

Thay vào đó, đoàn phim chọn cách dàn dựng cảnh thật, để diễn viên tự mình xoay sở trong khoang máy bay chật hẹp. Quyết định đã giúp bộ phim có được cảm giác ngột ngạt, căng thẳng và chân thực hiếm thấy trong điện ảnh Việt.

6. Cũng không sử dụng thế thân

Không CGI, Tử Chiến Trên Không cũng nói không trong sử dụng thế thân. Trong mô hình máy bay DC-4, Kaity Nguyễn, Thái Hòa, Võ Trần Gia Huy, Thanh Sơn, Ray Nguyễn...đã dành hàng giờ tập cách chuyển động trong không gian hẹp, cùng các cascadeur chuyên nghiệp luyện đánh đấm để tự mình mang đến những cảnh hành động chân thật nhất.

Lăn xả như vậy, các diễn viên cũng gặp không ít những pha vật lý khó đỡ theo đúng nghĩa đen. Thanh Sơn kể lại: “Trong không gian chật hẹp đó, cùng với rất nhiều đồ đạc, vật cứng xung quanh, các anh em vừa phải diễn làm sao để lột tả được tính khốc liệt của cuộc đối đầu, vừa phải cố gắng hết mức để giảm thiểu thương tích, nhưng thực tế là vẫn có chấn thương.”

Các bạn diễn như Ray Nguyễn, Thái Hòa, Hay Kaity vẫn có nhiều lần “trúng đòn” cùi chỏ, nắm đấm, ngã nhào...từ bạn diễn. Dù không cố tình, họ không thể tránh khỏi những pha va chạm như vậy. Các cảnh quay dài đòi hỏi sự chính xác, chỉ cần một cú hạ cánh không đúng là phải làm lại từ đầu. Thái Hòa chia sẻ anh vô tình khiến bạn diễn Trâm Anh phải lãnh một cú chọc cùi chỏ khá đau.

May mắn thay, không có chấn thương nào quá nghiêm trọng. Dù vậy, dàn diễn viên đều nhất trí đó là công sức xứng đáng để bộ phim có thể tái hiện và truyền tải các tầng cảm xúc của sự kiện 1978.

7. Điện ảnh Công an Nhân dân

Nếu bạn đang thắc mắc tư liệu nào ngoài các nhân chứng sống giúp đoàn làm phim thực hiện Tử Chiến Trên Không, câu trả lời là...các chú công an. Cụ thể là đơn vị Điện ảnh Công an Nhân Dân.

Điện ảnh Công an Nhân Dân đã cung cấp tài liệu, hồ sơ vụ án, kết nối đoàn làm phim với nhân chứng, giúp đoàn làm phim phục dựng khoang máy bay, đồng thời hậu thuẫn truyền thông và văn hóa, Quan trọng hơn là khía cạnh tư vấn nghiệp vụ, bối cảnh vốn dĩ là yếu tố trọng yếu làm nên bộ phim.

Điện ảnh Công an Nhân dân giúp phim giữ vững sự thật lịch sử thay vì sa đà vào hư cấu. Trong khi đó, đạo diễn Hàm Trần và đội ngũ sản xuất mang đến góc nhìn thị trường với tiết tấu nhanh, kỹ xảo hiện đại, kịch tính cao. Nói tóm lại, sự kết hợp giữa hai bên đã mang đến một dự án hài hòa giữa giải trí và lịch sử.

Tử Chiến Trên Không không đơn thuần là một bộ phim hành động giải trí. Nó là lời nhắc nhớ về một sự kiện có thật từng diễn ra trên bầu trời Việt Nam, nơi ý chí và bản lĩnh của những con người quả cảm đã bảo vệ an toàn cho hàng trăm sinh mạng.

Hơn bốn thập kỷ sau, câu chuyện ấy được kể lại bằng ngôn ngữ điện ảnh như một minh chứng điện ảnh Việt Nam hoàn toàn có thể làm nên những tác phẩm hành động vừa hấp dẫn khán giả đại chúng, vừa lưu giữ ký ức lịch sử.