Ôn lại công thức của Cướp Biển Vùng Caribbean qua phần 5

Thương hiệu đình đám Pirates of the Caribbean (Cướp Biển Vùng Caribbean) với phần mới nhất Dead Men Tell No Tales đã khép lại doanh thu với gần $800 triệu, một con số quá khiêm tốn so với những phần phim trước khiến cho kế hoạch của những phần phim tiếp theo rơi vào vô định. Bên cạnh nỗi lo của các fan dành cho số phận của loạt phim, có lẽ chính là nỗi lo về chất lượng, đặc biệt là phần nội dung câu chuyện với những ý tưởng ngày càng cạn kiệt và những nhân vật mới được khắc họa qua loa, mờ nhạt. Trong lúc chúng ta đang tự hỏi rằng liệu cuộc phiêu lưu của chàng cướp biển Jack Sparrow có nên dừng lại hay chưa? Lại tiếp tục uống rượu, lừa lọc mọi người, chạy trốn kẻ thù, tìm vật báu linh thiêng nào đó, cố giành lại Ngọc Trai Đen hay nên dừng lại trước khi biểu tượng tên cướp biển xảo trá này trở nên nhàm chán? Có lẽ nên dành chút thời gian để ôn lại công thức loạt phim qua việc soi lại phần phim mới nhất và cùng so sánh với những phần trước.

Bài viết khái quát công thức của phim theo trình tự thời gian. Lưu ý bài viết có tiết lộ nội dung phim và mang quan điểm vô cùng nặng nề của cá nhân. Hãy cân nhắc cực kỳ cực kỳ kỹ trước khi xem.

1. Khơi gợi câu chuyện

Những phút đầu phim luôn là những phút để giới thiệu câu chuyện chính trong phim và nó không bao giờ là câu chuyện của riêng chàng Jack:

• Lời Nguyền Của Tàu Ngọc Trai Đen: Elizabeth Swann gặp được cậu bé Will Turner và bắt đầu mối nhân duyên đầy trắc trở, vì để cứu Will mà Elizabeth đã lấy chiếc huy hiệu vàng của anh và tự đẩy mình vào hiểm nguy, để rồi chàng thợ kiếm trẻ Will buộc phải đồng hành cùng cùng tên cướp khét tiếng Jack Sparrow giải cứu nàng.
• Chiếc Rương Tử Thần: Đám cưới của Elizabeth và Will bị phá hủy bởi Lord Cutler Beckett của công ty Đông Ấn, “bạn cũ của Jack’’. Một lần nữa, Will phải nhờ đến Jack để cứu vợ sắp cưới của mình.
• Nơi Tận Cùng Thế Giới: Cảnh hành quyết treo cổ một đám cướp biển, có cả trẻ em lẫn phụ nữ do Cutler Beckett thi hành, nêu lên cuộc chiến cuối cùng giữa bọn cướp biển và quân hoàng gia Anh.
• Suối Nguồn Tươi Trẻ: Hoàng gia Tây Ban Nha có được manh mối về Suối Nguồn Tươi Trẻ và quyết định lên đường ngay khi sóng nổi lên.

Và cho đến phần phim mới nhất với tựa Dead Men Tell No Tales (Người Chết Không Bịa Chuyện) thì phần mở đầu là cảnh gặp gỡ giữa Henry Turner và cha của mình Will Turner, và lời hứa anh sẽ giải trừ lời nguyền của cha mình khỏi con tàu Người Hà Lan Bay. Tiếp theo đó là cảnh anh gặp được thuyền trưởng Salazar mắc kẹt tại tam giác quỷ Bermuda và được trao nhiệm vụ gửi lời nhắn đến kẻ thù cũ – Jack Saparrow, gợi mở lên câu chuyện về hành trình tìm cây đinh ba của thần Poseidon để giải cứu cha mình của Henry và thoát khỏi Salazar – tên lùng diệt cướp biển không chịu chết. Những phút đầu của phim đã khiến cho ai là fan của loạt phim có chút hoài niệm và để lại nhiều ấn tượng cho người xem: Bản One Day của Hans Zimmer nổi lên cùng với cảnh Henry nhận tín vật từ cha mình với lời hứa sẽ giải cứu cha khỏi lời nguyền khiến người xem nhớ lại hình ảnh quen thuộc của Will Turner mười năm về trước. Sự trở lại của Will đầy ấn tượng nhưng đáng tiếc anh lại chỉ được xuất hiện thêm một lần nữa vào cuối phim để nhường lại vùng biển cho con trai anh phiêu lưu.

2. Sự xuất hiện của Jack

Jack không phải nhân vật chính của câu chuyện nhưng anh là nhân vật chính của phim. Vì thế anh luôn có cho mình sự xuất hiện đặc biệt nhất có thể, sau đó là lúc tài năng tẩu thoát của Jack được bộc lộ, chúng ta hãy cùng điểm lại nhé:

• Lời Nguyền Của Tàu Ngọc Trai Đen: Một tên cướp biển đứng hiên ngang trên một con thuyền nhỏ sắp chìm dần, ngã mũ chào những cái xác bị treo cổ tạo nên chất hài hước đặc biệt cho cảnh phim này. Tiếp sau, anh ra tay trượng nghĩa cứu Elizabeth Swann để rồi buộc phải tẩu thoát trước Đại Úy Norrington để rồi bị bắt lại tại xưởng rèn nơi Will đang làm việc. Johnny Depp đã có cho mình màn ra mắt biểu tượng của loạt phim không thể ấn tượng hơn được nữa.
• Chiếc Rương Tử Thần: Là cảnh Jack nằm trong chiếc quan tài được quăng xuống biển từ một nhà tù, rồi lấy xương người để chèo tới chiếc Ngọc Trai Đen, mang theo một hình vẽ của một chiếc chìa khóa. Sau đấy là cảnh kinh điển của phần phim khi Jack và cả bọn phải tìm cách thoát khỏi hòn đảo của một bộ tộc man rợ. Cảnh phim phi lý đến mức ngớ ngẩn nhưng đem lại chất phim độc đáo mà sau này khó được thưởng thức lại ở những phần sau.
• Nơi Tận Cùng Thế Giới: Là một đoạn khá dài dành cho Jack tự sướng một mình ở tận sâu lòng đáy biển của Davy Jones (Davy Jones’ Locker) trước khi được cả bọn giải cứu, sau đó là cảnh Jack chỉ huy việc con tàu Ngọc Trai Đen “lên tức là xuống” để thoát khỏi đáy biển.  
• Suối Nguồn Tươi Trẻ: Jack đóng giả làm thẩm phán trong một phiên tòa kết tội chính anh nhưng thật ra là bắt nhầm ông Gibbs, nhưng anh lại bị bắt bởi Hoàng gia Anh và một lần nữa tài tẩu thoát của Jack được thể hiện.

Và ở phần thứ 5 này, là cảnh Jack say rượu bước ra từ két sắt mà cả bọn của anh đang lên kế hoạch cướp nó trước sự chứng kiến của mọi người. Anh và cả bọn cùng tẩu thoát trước sự truy đuổi của quân lính. Lặp lại công thức quen thuộc nhưng sự xuất hiện lần này của Jack lại quá nhàm chán, từ lúc anh ra mắt cho đến cảnh hành động trốn thoát, từ diễn xuất cho đến những pha hành động. Có thể nhận xét phân đoạn này chỉ khá hơn phần 3. Có cảm giác lần này không còn là Jack Sparrow quen thuộc mà ta biết ở những phần trước. Lối diễn tưng tửng của anh lần này lại trông khá lố.

Tiếp sau đó là những pha hành động không có gì sáng tạo và kém xa phần trước. Sự vô dụng của quân lính khiến cho Jack và cả bọn gần như không có việc gì làm ngoài việc chạy theo cái két sắt. Nếu hạn chế những lời thoại nghe cực kỳ “diễn sâu” và tập trung hơn vào mảng hành động thay vì phô trương kỹ xảo thì khán giả có thể sẽ thấy đã hơn. Rất may là về sau những cảnh diễn tả tâm trạng chán đời của tên hải tặc hết thời không có tàu này từ lúc đổi chiếc la bàn cho đến khi bị hành hình đã mang lại tiếng cười bớt gượng gạo hơn.

3. Giải cứu Jack khỏi rắc rối và lôi kéo anh vào nhiệm vụ chính

Đây chính là lúc các nhân vật chính của câu chuyện tìm đến Jack và thuyết phục anh sử dụng một chút lòng tốt còn sót lại của mình để giúp họ giải quyết tình hình. Nhưng đáng tiếc là Jack cũng có rắc rối của mình và anh giở thủ đoạn lợi dụng ngược lại họ.

• Lời Nguyền Của Tàu Ngọc Trai Đen: Will tìm đến Jack và nhờ anh giúp để cứu cô nàng Elizabeth, sau đó 2 người đánh lừa đại úy Norrington để trưng dụng tàu của anh.
• Chiếc Rương Tử Thần: một lần nữa Will tìm đến Jack vì sự an nguy của Elizabeth
• Nơi Tận Cùng Thế Giới: lần này không chỉ Will mà cả thế giới cướp biển cần con tàu Ngọc Trai đen của anh để chống lại tàu Hà Lan Bay.
• Suối Nguồn Tươi Trẻ: Angelica và đoàn thủy thủ mới thu nạp cứu anh khỏi sự truy đuổi của lính hoàng gia và bắt anh lên con tàu Sự trả thù của Nữ hoàng Anne để anh dẫn đường tìm Suối Nguồn Tươi Trẻ.

Với Người Chết Không Bịa Chuyện, Henry đến ngục tù và thuyết phục anh vào hành trình tìm chiếc đinh ba của Poseidon. Cảnh phim làm người xem nhớ về lần gặp trong tù giữa Will và Jack, và cả cảnh giải cứu anh khỏi cái máy chém, tương tự như Will cứu Jack khỏi giá treo cổ ở cuối phần đầu. Nếu như so với những phần trước khi Jack đã có chủ ý kế hoạch của mình từ lâu thì đến lần này, đến khi Henry ngây thơ nhờ vả anh thì Jack mới có được mục tiêu ra khơi của mình. Đoạn cứu Jack khỏi máy chém đặc biệt làm người xem thích thú và là cảnh gây cười nhất phim. Jack có thể sống được vẫn nhờ những lý do “khùng điên” nhất có thể. Điểm hạn chế ở cảnh này có lẽ là việc Jack hoàn toàn bó tay chịu trói, sự ma lanh ứng biến tẩu thoát của anh gần như biến mất hoàn toàn. Ở phần này, những trò đểu của anh vẫn được thực hiện nhằm lợi dụng Henry, nhưng vẫn còn là quá hiền và tốt bụng nếu như so với những phần trước. Mức ích kỷ và đểu cáng của Jack còn không được thể hiện nhiều chứ nói gì đến việc có thể thấy được sự giằng xé tâm lý của Jack trong những đoạn sau. Jack có thể không có tàu, Jack có thể chán đời và say xỉn, nhưng một Jack bị động và quá “tốt bụng” sẽ phần nào phá đi hình tượng nhân vật kinh điển này.

4. Jack gặp mặt kẻ đại ác

Trước khi kẻ ác chính của phim xuất hiện, ta sẽ được nghe kể về họ, được thấy họ phô diễn sức mạnh và quyền năng của mình hay thể hiện mình là kẻ ác ra làm sao: bằng cách đánh cướp, bắt cóc tiểu thư Elizabeth hay dùng con thủy quái Kraken đánh chìm tàu có chiếc nón của Jack, hay như Cutler Beckett chỉ huy Davy Jones tiêu diệt cướp biển, hoặc ở phần 4 là cảnh thuyền trưởng Râu Đen dùng thanh kiếm Triton điều khiển con thuyền để thu phục bọn thủy thủ nổi loạn do Jack đứng ra “chăn cừu”. Tiếp theo đó là cảnh khắc họa mối quan hệ giữa Jack và kẻ phản diện. Ở những phần trước ta có thể hình dung được mối thù hằn giữa hai người qua cuộc đối thoại trực tiếp, cũng là lúc Jack tiếp tục giở mánh khóe của mình. Riêng ở phần mới nhất này, câu chuyện được thuật lại bởi Salazar về thời trẻ trâu của Jack “chim sẻ”. Đoạn giới thiệu về quá khứ hào hùng của Jack làm người xem cực kỳ phấn khích.

Tạo hình và cách gây dựng nhân vật thuyền trưởng người Tây Ban Nha lùng diệt cướp biển rất thú vị và độc đáo. Nhưng mối quan hệ mờ nhạt giữa 2 người lại khiến nhân vật không có nhiều đất diễn và “phản ứng hóa học” nhiều hơn với Jack. Chúng ta đã có một Davy Jones cũng bá đạo và tiêu diệt nhiều cướp biển đắc tội với mình vậy thì chúng ta cần gì ở một Salazar chưa chịu chết này nữa. Dù được quảng bá sức mạnh cực kì dữ dội về tài lãnh đạo thủy thủ diệt cướp nhưng ta chỉ có thể thấy Salazar nói những lời hù dọa, chạy theo Jack và lại tiếp tục hù dọa. Thậm chí một Cutler Beckett người phàm còn có vẻ đáng sợ hơn.

5. Tạm nghỉ trên đất liền

Đây là lúc Jack sẽ cần một chút thời gian để tìm cách giải quyết tình hình ngặt nghèo của mình. Ôn lại một tí nhé.

• Lời Nguyền Của Tàu Ngọc Trai Đen: Jack và Elizabeth bị Barbossa thả ở một hòn đảo nhỏ, cũng là lúc huyền thoại về Jack Sparrow được kiểm chứng thực hư. Nhờ có Elizabeth mà cả hai được cứu và Jack ngay lập tức lên kế hoạch chiếm lại Ngọc Trai Đen.
• Chiếc Rương Tử Thần: Jack đến cảng Tortuga chiêu mộ thủy thủ thay mình chịu nạn để trả món nợ cho Davy Jones, anh tình cờ gặp lại Elizabeth và lên kế hoạch lợi dụng luôn cả cô.
• Nơi Tận Cùng Thế Giới: tại hội nghị Brethren tại pháo đài Shipwreck Cove, Jack khiến cho Elizabeth thành Vua Hải Tặc, và gợi ý cách chiến đấu lại tàu Hà Lan Bay: Đánh để chạy.
• Suối Nguồn Tươi Trẻ: Jack và Barbossa lên kế hoạch chống lại Râu Đen tại doanh trại của lính Tây Ban Nha.

Một trong những tác dụng của đoạn này là phải đem lại chất “cướp biển” hài hước khùng điên nhất có thể: tên cướp biển vô lo vô nghĩ tập trung uống rượu; đám cướp biển say xỉn đánh nhau tại quán rượu; hay những tên trùm cướp biển bầu cho chính mình làm vua; hoặc là uống rượu bằng một cái chân giả. Và đến phần này câu trả lời cho câu hỏi Jack Sparrow có vợ không cuối cùng cũng đã có. Chỉ tiếc lần này sự sảng khoái hài hước được làm quá cẩu thả và không cần thiết. Màn trông chờ nhất ở đoạn này là sự trở lại của con tàu Ngọc Trai Đen huyền thoại cũng được làm quá đơn giản. Người xem mong chờ một chút gì đó khùng điên hơn là việc chỉ lảm nhảm vài câu rồi đem nó quăng xuống biển. Ngay cả việc con tàu trở về từ đáy biển ở phần 3 còn được khắc họa thú vị hơn. Đó là còn chưa kể Jack có hơn hàng chục con tàu khác trong chai chứ không chỉ có riêng gì Ngọc Trai Đen. Bên cạnh đó việc Jack không lên một kế hoạch cụ thể gì cũng phần nào làm giảm sức hút cho nhân vật. Anh chỉ việc đi theo sự hướng dẫn của Carina Smyth, người có thể đọc được tấm bản đồ Bất Khả Đọc (so với tấm Hải Đồ ở phần 3 thì cũng thua kém luôn về sự thu hút, làm khán giả cũng bất khả đọc).

6. Chiến đấu

Không có kế hoạch cụ thể hay có thể nói kế hoạch đơn giản chỉ là chạy trốn và tìm cây đinh ba. Một trong những điểm yếu ở phần 4 chính là không có cảnh chiến đấu trên biển giữa 2 con thuyền thì ở phần này đoạn chiến đấu quen thuộc đã được mang đến. Không pháo súng bắn qua bắn lại mà chỉ có đoạn đấu kiếm và rượt đuổi đã đem lại sự mới mẻ cho phần phim. Jack vẫn lạng qua lạng lại, và thể hiện được tài nhảy nhót ứng biến thông minh của mình. Song nhiêu đó thôi là chưa đủ, những cảnh đấu kiếm làm quá đơn giản, mất sức hút hẳn so với 4 phần trước, các chiêu thức cực kì đơn giản, không có sự bất ngờ và hài hước. Nếu như ở phần 4, những cảnh đấu kiếm được chăm chút và sáng tạo thêm đôi chút thì đến phần này giống như chỉ làm cho có lệ. Những pha bắn súng “ngầu lòi” của Jack cũng không được đưa lên phim. Có lẽ những nhà làm phim đã quên rằng, khán giả yêu Jack Sparrow không chỉ vì dáng đi ẻo lả hay giọng nói ngà ngà say rượu quyến rũ của Johnny Depp mà còn là vì những pha hành động đặc biệt của anh. Đã mười bốn năm rồi từ lúc Jack bắn phát súng “giết tạm” Barbossa, mười một năm với phát súng bắn vào thùng rượu chiến đấu chống lại con thủy quái Kraken, và mười năm kể từ phát súng bắn vào chiếc rương của Davy Jones, không biết chúng ta liệu còn có cơ hội để thấy Jack trổ tài bắn súng nữa không.

Không như những nhân vật kinh điển trong các thương hiệu khác, những gì đặc trưng của tạo nên biểu tượng cho Jack đã không còn được giữ gìn. Thậm chí còn có cảm giác nhân vật Jack Sparrow đã trở nên thừa thải với mạch truyện chính của 2 nhân vật Henry Turner và Carina Barbossa/Smyth. Ở đoạn chiến đấu dưới ngôi mộ của Poseidon, Jack chẵng biết làm gì để giải quyết tình hình, và chỉ đóng vai trò là mồi nhử Salazar và để Henry kết thúc nhiệm vụ.

Cũng rất tiếc cho Salazar khi màn ra mắt của ông đã không ấn tượng như những người tiền nhiệm thì nay cũng nhận luôn cái kết tệ nhất, khi ông phải làm nền cho 1 cái kết vĩ đại hơn của một trong những biểu tượng của loạt phim – thuyền trưởng Barbossa. Chỉ tiếc Javier Bardem đã diễn rất tròn vai song kịch bản lại không cho ông thể hiện được thêm. Bên cạnh đó cũng dành lời cám ơn đến Geoffrey Rush với vai diễn Barbossa, nhân vật mang lại chất “cướp” biển nhiều nhất của loạt phim. Một lần nữa, Barbossa lại chết nhưng ông không còn cảm giác lạnh giá như cái chết ở phần đầu khi cuối cùng sau bao năm vất vả ông cũng tìm được báu vật thật sự của chính mình. Đó chính là lúc ông cởi chiếc mũ ra và từ giã nghề hải tặc. Dù cho vậy có lẽ các fan vẫn chưa muốn tạm biệt Barbossa vội, khi vẫn còn đó một phù thủy mới chưa làm được gì nhiều ở phần phim này.

7. Hồi kết

Nếu như là fan cứng của phim, có lẽ trước khi xem phim, ta đều đoán được cái kết chính là việc Jack Sparrow một lần nữa giành lại tàu Ngọc Trai Đen. Và phim cũng chỉ làm đơn giản có vậy, một cái kết cực kì an toàn có thể khép lại cho cả loạt phim hơn là sự gợi mở cho phần tiếp theo như những phần trước. Sau cả 4 phần phải vất vả với hàng loạt kẻ thù để giành quyền kiểm soát con tàu Ngọc Trai Đen, cuối cùng có vẻ như lần này anh đã được chắc chắn nắm quyền, nhưng không may  là rất có thể Davy Jones đã trở lại bằng cách nào đó khi con thuyền Hà Lan Bay buộc phải có thuyền trưởng. Ôi thật tội nghiệp cho Jack!

So với những cái kết đầy hỉ nộ ái ố của phần 2,3,4 thì ở phần này một cái kết tương tự như ở phần đầu, gia đình Will đoàn tụ và có thêm thành viên mới là Carina Barbossa. Điều đáng tiếc là cặp đôi hậu duệ cướp biển này khiến người xem cảm thấy khá gượng ép, hơn cả cặp đôi tiên cá và nhà truyền giáo ở phần trước, và vẫn chưa cho thấy rằng họ có thể thay thế được Will và Elizabeth. Nếu như chỉ dừng lại ở việc tạo nên kết thúc mở cho 2 nhân vật sẽ hợp lý hơn. Hình tượng nhân vật Carina cũng được xây dựng rất thú vị và hợp với phong trào đấu tranh cho nữ quyền trong thời kì hiện tại, và đôi lúc còn lất án cả Henry Turner, dù anh diễn xuất khá dễ thương, gợi nhắc lại vẻ ngờ nghệch ngây ngô thuở xưa của Will Turner.

Một trong những chất dẫn chính cho phim là phần âm nhạc. Hans Zimmer đã không còn, song những gì tinh túy nhất của ông vẫn được giữ, bản nhạc One Day khi Will xuất hiện, gợi nhớ những cảm xúc ở 3 phần đầu. Cùng với đó là bản nhạc nền đoạn credit vang lên vẫn mang lại cảm giác hào hứng sảng khoái cho người xem, thêm vào một chút nốt trầm, có lẽ để tưởng nhớ về đời cướp biển của Barbossa. Phần kỹ xảo cũng rất tốt, độ hoành tráng được tăng lên so với những phần trước, góp phần lôi cuốn người xem.  

Là fan trung thành và chân thành của loạt phim, chắc sẽ có cảm giác “đã khát” nhưng vẫn còn rất thèm. Công thức của phim có được áp dụng bao nhiêu lần cũng không thành vấn đề, chỉ hy vọng vẫn mang lại chất cướp biển mà những phần đầu đã tạo được. Cần gì phải có một kẻ ác bất tử theo đòi nợ khi chỉ cần một đô đốc hay một tướng cướp đủ độ đểu cáng để làm đối thủ cho Jack. Không biết bao lâu nữa chúng ta mới có thể lại được cùng thuyền trưởng Jack ra khơi tại vùng biển Caribbean bí ẩn, và nếu như có phần tiếp theo, có lẽ Jack sẽ một lần nữa phải tạm chia tay với con tàu Ngọc Trai Đen tội nghiệp này quá. Savvy ?

Thành viên: Vihh LY