Phá Đám Sinh Nhật Mẹ - Phá cách điện ảnh Việt Nam
Tin điện ảnh · Ivy_Trat ·
Như Vũ Trọng Phụng từng “phá đám” văn chương bằng những phóng sự trần trụi, thì Phá Đám Sinh Nhật Mẹ này cũng đang muốn “phá đám” điện ảnh bằng một cú chọc cười cay đắng. Và biết đâu, từ cú chọc cười ấy, chúng ta sẽ thấy một nền điện ảnh Việt Nam trưởng thành, phong phú và đa dạng hơn.
Phá Đám Sinh Nhật Mẹ, một cái tên lạ lùng xuất hiện giữa các bộ phim Việt Nam khiến ai cũng bất ngờ. Bất ngờ hơn nữa là cái tên ấy sắp tái hiện những lời văn của nhà văn được mệnh danh “ông vua phóng sự đất Bắc” Vũ Trọng Phụng.
Như cách ông mang sự phá cách đến với văn chương Việt Nam, Phá Đám Sinh Nhật Mẹ ôm giấc mơ phá cách điện ảnh Việt Nam. Đó là một chuyện đáng mừng. Đã đến lúc chúng ta có một bộ phim độc đáo gan dạ tiên phong cho một thể loại khó nhằn mang tên Hài - đen (Black comedy).
Phá Đám Sinh Nhật Mẹ - Một cái tên lạ lùng
Lấy cảm hứng từ trích đoạn Hạnh Phúc Một Tang Gia trong tiểu thuyết Số Đỏ của Vũ Trọng Phụng, Phá Đám Sinh Nhật Mẹ mở ra một bữa tiệc sinh nhật thật ấm cúng của người mẹ trong một gia đình trung lưu. Nhưng đó chỉ là một khung cảnh giả dối. Sự thật là thanh niên tên Đức (Trần Kim Hải) đang bị giang hồ “dí” đến tận cùng tuyệt vọng đã lên kế hoạch tổ chức một đám ma giả cho mẹ để lấy được số tiền bảo hiểm kếch xù.
Đời đâu dễ ăn đến vậy. Đám ma là nơi tập trung đông người, đã đông người sẽ sinh thị phi. Kế hoạch của Đức cứ thế bị phá đám từ người lạ đến người quen. Số tiền kia chưa đến tay thì bí mật có nguy bại lộ. Không chỉ là bí mật về bà Tâm - mẹ của hắn, mà còn mớ sự thật trong gia đình này, kéo theo mâu thuẫn dở khóc dở cười.
Đám ma thêm một góc nhìn táo bạo
Đám ma từ lâu đã trở thành “tấm gương” phản chiếu xã hội trong điện ảnh. Đêm Tàn Rực Rỡ từng chọn tang lễ để bóc trần sự mục ruỗng trong một gia tộc miền Nam. Giờ đây, Phá Đám Sinh Nhật Mẹ lại táo bạo hơn khi biến một bữa tiệc sinh nhật thành đám ma lố bịch.
Nếu Đêm Tàn Rực Rỡ chọn không khí tang thương, u ám để khắc họa sự đổ vỡ, thì Nguyễn Thanh Bình (Bình Bồng Bột) tiếp cận châm biếm và trào lộng. Một bên khiến khán giả nghẹn ngào trước sự thật phũ phàng, còn bên kia khiến ta bật cười trong cay đắng. Và chính tại đây, anh chọn thể loại hài - đen làm chiếc chìa khóa mở ra một cuộc thử nghiệm chưa từng có trong điện ảnh Việt.
Nguyễn Thanh Bình không chỉ là một "cây viết" chắc tay, mà còn được biết đến phong cách chồng lớp thâm sâu. Từ vòng lặp thời gian của 30 Chưa Phải Là Tết đến câu chuyện âm nhạc trong Em và Trịnh, sự cay đắng tình đời của Mai, anh đều cài cắm những ẩn dụ về niềm tin, sự giả tạo, tham vọng mù quáng và cách con người tự che đậy khuyết điểm đến cực đoan.
Dù đây là lần đầu tiên anh đảm nhận cả vị trí đạo diễn, sự am hiểu về tiết tấu thoại, dàn cảnh hài và giọng văn sâu cay khi cần của anh sẽ trải đường cho những pha hài soi chiếu sự thật trần trụi.
Chỉ có Black-comedy...
Với khung cảnh phi công cưỡi bom hạt nhân kiểu rodeo, miệng hét lên tiếng “Yee-haw” cường điệu rồi thế giới quanh đó nổ tung, thể loại hài - đen chính thức gây ấn tượng trên màn ảnh qua bộ phim Dr, Strangelove (1964) của đạo diễn Stanley Kubrick.
Chiến tranh, cái chết, tội ác, nghèo đói...chẳng có chủ đề nào mà thể loại này không thể biến tấu, dàn dựng những miếng hài cường điệu, tưởng như vô tri, thậm chí xấu tính, nhưng hóa ra lại thâm thúy bất ngờ. Đó là tràng cười vạch trần phi lý, bất công hay sự ngu ngốc bị con người cố tính làm ngơ trong xã hội.
...mới đủ sức điện ảnh hóa văn chương Vũ Trọng Phụng
Điện ảnh lấy cảm hứng từ văn chương, mà chất văn Vũ Trọng Phụng như được đo ni đóng giày cho thể loại hài - đen trứ danh này vậy. Ông viết về cái chết, sự giả trá, sự lố lăng, phong cách học đòi của giới nhà giàu sâu cay, nghe như tán dương mà thật chất là mỉa mai đầy uyển chuyển, buộc người đọc cười ra nước mắt, cười người cũng là cười mình.
Phá Đám Sinh Nhật Mẹ chọn hướng đi cường điệu thật hài hước như vậy. Đạo diễn Nguyễn Thanh Bình xoáy vào khung cảnh đám ma linh đình, “tang gia” nhảy nhót trong tiếng nhạc 60 Năm Cuộc Đời song song với hình ảnh chúc thọ mẹ tròn 60.
Một bữa tiệc sinh nhật được biến thành một chuỗi sự kiện phi lý. “Quà tặng” là hai chiếc quan tài công phu, lời chia buồn chẳng khác gì chúc tụng Đức sắp có tiền. Đám ma mà âm nhạc xập xình. Từng thành viên trong gia đình lại “phá đám” lẫn nhau.
Không ai thấy bất thường. Hình như chỉ có người ngoài màn hình mới thấy sự dị hợm của sự kiện. Đây là thủ pháp hài - đen kinh điển: biến cái bất thường thành bình thường theo cách phi lý nhất.
Nhà làm phim đang hiện thực hóa Hạnh Phúc Của Một Tang Gia phiên bản thời hiện đại, nơi mà tầng lớp lao động sa chân vào sự suy đồi đạo đức vì nghèo, vì tiền? Hay ông mỉa mai cả hiện thực ngày hôm nay?
Bộ phim đặt câu hỏi: liệu phía sau những bữa tiệc đoàn tụ gia đình có bao nhiêu lớp kịch được dàn dựng? Đây không chỉ là một câu chuyện riêng tư, mà còn là lát cắt của đời sống Việt đương đại, nơi các giá trị truyền thống và thực tế phũ phàng liên tục va chạm.
Đây chính là điều giúp Phá Đám Sinh Nhật Mẹ chạm gần hơn đến cái hồn trong văn chương Vũ Trọng Phụng, khiến bộ phim bắt đầu từ một ý niệm đầy tính Sác-lô thành một màn ngẫm nghĩ rùng mình về chữ hiếu, về mái nhà đa thế hệ, về những mối quan hệ từ thân thuộc đến xa lạ trong tiếng cười đắng chát.
Nét phá cách điện ảnh Việt đang chờ
Yếu tố hài - đen sẽ biến một bữa tiệc gia đình thành một trò hề tập thể, nơi tiếng cười và nước mắt hòa quyện. Nó không chỉ giúp điện ảnh hóa được tinh thần Vũ Trọng Phụng, mà còn tạo nên một cú đột phá cho điện ảnh Việt: dám chạm vào sự giả trá xã hội bằng tiếng cười chua cay.
Điện ảnh Việt lâu nay thường chia thành hai cực, phim thị trường giải trí và phim nghệ thuật. Nhưng bộ phim này lại mỗi bên một chân. Hài - đen của phim, nếu được thực hiện trọn vẹn, có thể tạo ra một “cầu nối” giữa hai cực ấy, đẩy thị trường phim thoát khỏi bẫy “phim hài mì ăn liền”.
Phá Đám Sinh Nhật Mẹ không đơn giản là một bộ phim mới, mà còn là một lời tuyên bố: đã đến lúc điện ảnh Việt Nam thử sức với thể loại mới mẻ và đầy thử thách.
Như Vũ Trọng Phụng từng “phá đám” văn chương bằng những phóng sự trần trụi, thì bộ phim này cũng đang muốn “phá đám” điện ảnh bằng một cú chọc cười cay đắng. Và biết đâu, từ cú chọc cười ấy, chúng ta sẽ thấy một nền điện ảnh Việt Nam trưởng thành hơn, vừa phong phú, đa dạng hơn.
Phá Đám Sinh Nhật Mẹ với sự tham gia của NSƯT Ái Như, NSƯT Hữu Châu, Trần Kim Hải, Tín Nguyễn, Samuel An, Hồng Ánh..., chính thức ra rạp ngày 31.10.2025
