[REVIEW] The Man From Earth - Thế nào là bất tử?
Đánh giá phim · Calvinnn ·
Làm thế nào để một con người tồn tại hơn 14.000 năm hòa nhập với cộng đồng hiện đại?
Nếu nhắc tới những bộ phim khoa học viễn tưởng, khán giả đều nhớ tới những chiếc phi thuyền hiện đại, những chủng tộc người ngoài hành tinh và đặc biệt là những hiệu ứng hình ảnh CGI vô cùng bắt mắt. Vậy điều gì xảy ra nếu chúng ta lược bỏ những điều đó, và chỉ tập trung hoàn toàn vào những khái niệm cao siêu, lời thoại và diễn xuất của nhân vật, liệu đó còn có phải là bộ phim khoa học viễn tưởng như ta biết không? Đó là những điều mà bộ phim độc lập The Man From Earth của đạo diễn Robert Schenkman thực hiện được và thực hiện vô cùng thành công.
The Man From Earth có thể là tác phẩm lạ thường nhất từng được sản xuất, được bắt nguồn từ ý tưởng của một tập phim của Star Trek do Jerome Bixby viết kịch bản, kể về một nhân vật bất tử 6.000 năm. Jerome Bixby sau đó quyết định biến phần ý tưởng đó thành một kịch bản phim dài hoàn chỉnh, hoàn tất trước khi ông qua đời trên giường bệnh năm 1998 và sau đó đưa lại cho con trai của mình. Hào hứng với ý tưởng này, đạo diễn Richard Schenkman thực hiện bộ phim với kinh phí vỏn vẹn $200.000, một lượng kinh phí quá nhỏ cho một bộ phim theo cách thông thường. Phim diễn ra tại đúng một địa điểm, quay chỉ trong 8 ngày và 1 tuần diễn tập.
Bộ phim đến được với tay người xem theo một cách cũng lạ thường, đó là thông qua hình thức chia sẻ file của BitTorrent, tức là không thu lại bất kỳ lợi nhuận nào. Phim hay thì có người ủng hộ, mà tiếng lành thì đồn xa, phim sau đó thu hút được một lượng lớn người hâm mộ và được coi là một tác phẩm kinh điển của dòng phim cult. Tất cả chỉ nhờ vào nội dung và diễn xuất chứ không phụ thuộc vào yếu tố hút khách nào từ một bộ phim khoa học viễn tưởng.
Chuyện phim xoay quanh buổi chia tay của giáo sư John Oldman với những người đồng nghiệp, bạn bè và học trò của ông sau 10 năm gắn bó tại một ngôi trường đại học. Buổi gặp gỡ bao gồm Harry - một nhà sinh vật học, Edith - giáo sự lịch sử nghệ thuật và là một người sùng đạo, Dan - nhà nhân loại học, Sandy - một nhà sử gia có cảm tình với John và cuối cùng là Art - một nhà khảo cổ học cùng với cô học trò kiêm tình nhân Linda, tất cả đều thắc mắc về lí do vì sao John rời đi một cách gấp gáp mà không có bất kỳ lời tạm biệt nào với mọi người.
John bắt đầu thừa nhận một sự thật là anh chính là một người bất tử, hay nói đúng hơn một người tiền sử Cro - Magnon, tồn tại trước công nguyên đến bây giờ. Một điều chắc chắn là không ai sẽ tin lời "thú nhận" đó ngay lập tức. Một buổi trò chuyện/chất vấn bắt đầu nổ ra, mở ra những sự thật về tôn giáo, triết lý nhân sinh, sự tồn tại của loài người đằng sau người đàn ông tưởng chừng thân quen lại vô cùng xa lạ với họ.
Vì phim hoàn toàn phụ thuộc vào lời thoại và diễn xuất, nên để giữ chân khán giả suốt 1 tiếng rưỡi đồng hồ không phải chuyện dễ dàng. Phải công nhận một điều là kịch bản làm rất tốt, diễn biến phim diễn ra cực kì trôi chảy nhờ vào những đoạn đối đáp liên tục của John và mọi người. Mọi tình tiết được sắp xếp rất kĩ lưỡng, đi theo thứ tự từng chủ đề, từng thứ mà người xem hay các nhân vật phụ thắc mắc một cách rất khoa học. Chẳng hạn nếu như muốn biết một loài nào đó sống như thế nào, thì đầu tiên phải biết tới đặc điểm sinh học, địa điểm sống, làm sao chúng có thể tồn tại và mục đích của việc đó, thì y như vậy, phim thực hiện điều nó một cách hoàn hảo và thực hiện dưới hình thức kể chuyện.
Ai cũng đã từng nghe kể chuyện, câu chuyện hay hay dở đều phụ thuộc nhiều vào người kể. The Man From Earth chính là buổi kể chuyện mà người nghe không ai khác là chúng ta, với những nhân vật phụ đại diện cho mỗi góc nhìn và suy nghĩ khác nhau từ người xem, đồng thời khám phá mọi khía cạnh như sử học, nghệ thuật, tôn giáo và khoa học từ một ý tưởng độc nhất: "Thế nào là bất tử?".
John dẫn dắt từng người rất khéo léo qua cách anh "mớm" cho họ những ý tưởng, đồng thời trả lời câu hỏi theo một cách vô cùng logic mà không phải cố gắng để chứng minh điều gì. Anh khiến mọi người cuốn vào câu chuyện không hồi kết của mình bằng việc kể và giải đáp, để sự tò mò của họ dẫn lối mà mở ra nhiều câu hỏi hơn về con người anh, kể cả là sự thật hay dối trá. Như John nói với mọi người: "Mọi người chỉ đang đuổi theo cái đuôi của chính họ, chơi trò chơi của anh cũng như anh đang chơi trò chơi của họ vậy".
Điều đó lại mở ra một vấn đề, khán giả không hề biết liệu John có dối trá hay không khi mọi kiến thức của anh về việc mình sống chết ra sao đều có thể nằm trong sách giáo khoa. Đúng là như vậy John cũng như bao người khác, cũng tích lũy kinh nghiệm và trau dồi kiến thức để có thể biết thêm kiến thức về con người mình (John không hề biết mình là người gì hay mình có bất tử hay không cho đến khi anh tiếp nhận được kiến thức đó).
Anh không phải là thần thánh mà nhớ được hết tất cả các ký ức tận 14.000 năm, tất cả những gì anh đưa ra cho người xem (Và những nhân vật khác) là kiến thức và kinh nghiệm, cùng với những lập luận vững chắc của một người làm nghề giáo vô cùng logic. Bản thân anh đã là một nghịch lý, nên việc tiếp cận theo những phương pháp khoa học thông thường mà không làm hại tới anh gần như vô tác dụng. Việc anh tiết lộ với mọi người anh bất tử cũng là một câu hỏi mở dành cho họ, khi điều đó quá khó tin ngay cả với những người có kiến thức chuyên môn như vậy. Như Dan đã nói trong phim: "Không có cách nào để chứng minh John bất tử, cũng như không có cách nào để chứng minh lời anh nói là sai."
Phim đào sâu hơn về một khía cạnh khác của hình tượng bất tử vốn đã quen thuộc với truyền thông đại chúng. Không như những bộ phim hay trò chơi điện tử, người bất tử trong The Man From Earth không có một nhiệm vụ cao cả nào cho thế giới (The Old Guard, Highlander), không phải là một thế lực siêu nhiên nào khiến mọi người phải run sợ (ma cà rồng là một điển hình). Tất cả những gì John làm là sinh tồn và học hỏi liên tục, bất đắc dĩ thay đổi thế giới trong suốt chiều dài lịch sử vì ở đúng nơi đúng thời điểm. John biết rắc rối sẽ xảy ra khi thế giới biết anh là ai, vậy nên anh ẩn giấu như một thói quen suốt 14.000 năm chu du của mình. Về cơ bản, John cũng như chúng ta, một người bình thường buộc phải mang cái "phép màu" quái gở này.
Khái niệm bất tử trong phim còn được miêu tả chân thật hơn qua việc John đối mặt với những tình huống khó khăn. Move on, tức là vượt qua chuyện cũ mà sống tiếp là một chủ đề khá quan trọng của phim. John không thể cứ thế mà tồn tại không chút trở ngại nào, anh cũng là con người, biết yêu buồn, sợ hãi, anh từng trải qua giàu có và nghèo khổ và sau từng ấy năm. Chắc chắn với một kẻ nằm ngoài quy luật thời gian như vậy, thì mọi thứ đều là hư vô.
Cần của cải làm gì khi người bên cạnh không thể đi hết chặng đường chung với mình, phải làm sao để vượt qua khi người mình yêu thương cứ thế mà ra đi. Cách John đối diện với mọi thứ rất bình thản và điềm tĩnh đến đáng sợ, vì mọi con người bên cạnh anh đều dần dần mà rời bỏ dưới tác động của thời gian, vậy sự lưu luyến có còn quan trọng? Con người sợ hãi những thứ quá khác biệt, và John chính là sự khác biệt, John buộc phải tồn tại và học hỏi, để có thể sống sót tới từng ấy năm mà không lộ diện với thế giới. Vậy nên buông bỏ là một điều đương nhiên phải làm với anh, một thông điệp ngầm mà bộ phim truyền tải tới mọi người.
Nhờ vào dàn nhân vật đa dạng, phim cho người xem được chứng kiến từng phản ứng của họ khi phải đối diện với những thứ ngoài tầm hiểu biết con người, trái với những gì những cuốn sách đã dạy họ hay thậm chí là thử thách đức tin của một con người. Người thì không thể chấp nhận được những điều mình đang nghe, người thì quá hào hứng tới mức phát rồ, kẻ thì suy sụp vì những gì mình biết đã sai. Tất cả nhằm trả lời câu hỏi: Bạn sẽ làm gì khi biết được một sự thật mà bạn không thể nào tin nổi?
Dàn diễn viên là một điểm mạnh đáng nói tới của phim, tuy rằng diễn xuất một số người vẫn còn khá đơ, nhưng hầu hết đều làm rất tốt vai trò mình. John cư xử đúng nghĩa với những gì mà một người bất tử sẽ làm, anh từ tốn, nhẹ nhàng, điềm tĩnh. Anh thậm chí còn thể hiện được sự già dặn và ân cần của một người sống lâu năm hơn cả nhân vật "già" nhất trong phòng, một điểm cộng to lớn cho diễn xuất của David Lee Smith.
Vai trò của David sẽ không nổi trội vậy nếu không có những diễn viên phụ trợ tài năng không kém. John Billingsley trong vai John vô cùng hài hước duyên dáng xoa dịu bầu không khí căng thẳng khi câu chuyện dần đến đỉnh điểm, Tony Todd với nhân vật Dan mang phong thái trầm tĩnh và là người sáng suốt nhất phòng, Ellen Crawford trong vai Edith - nhân vật nhiều cảm xúc nhất cả phim và chắc chắn không thể kể tới Art nóng tính và bốc đồng do William Kat thủ vai
Những cú twist là một đặc sản không thể thiếu trong các phim khoa học viễn tưởng, và đương nhiên là The Man From Earth vẫn sẽ có. Vì bản chất của phim là một buổi thú nhận kiêm trò chuyện, nên những cú twist trong phim diễn ra khá nhẹ nhàng, nhưng lại để lại cho chúng ta nhiều suy nghĩ trăn trở về những gì mà khán giả tin tưởng trong cuộc sống.
Phim cũng có một số điểm không hợp lý và khiên cưỡng như việc John luôn ở đúng nơi đúng lúc, bằng cách nào đó anh luôn liên quan tới những sự kiện hay nhân vật lịch sử trên thế giới, hay thậm chí chính là nhân vật lịch sử trên thế giới, tất cả đều nhằm tăng sự kịch tính cho câu chuyện của phim. Một số khán giả sẽ cảm thấy sự phiến diện "nhẹ" ở một số điểm mà phim diễn tả về góc nhìn của người khác đối với John. Phim cũng có động tới đề tài tôn giáo, nên chắc chắn không hài lòng một số người xem.
Cốt truyện của The Man From Earth thực sự rất khó để triển khai thành một bộ phim, sự tồn tại của nó thật sự là một điều kì diệu. Phim không chỉ đưa người xem những câu chuyện kì diệu của tạo hóa, mà có dẫn dắt ta tới những khía cạnh khác của cuộc sống dưới lăng kính khoa học. Các triết lý nhân sinh của phim được thể hiện một cách vừa phải, đủ lắng đọng để người xem có thể "ngấm".
Có thể khẳng định một điều, The Man From Earth là một bộ phim trí tuệ nhất của đề tài khoa học viễn tưởng, một tác phẩm nghệ thuật của phong cách kể chuyện. Phim thích hợp cho những khán giả muốn tìm khoảng lặng trong hằng ha sa số những bộ phim thương mại hiện nay, một món ăn tinh thần mà chắc chắn mỗi chúng ta phải trải nghiệm ít nhất một lần.
