[REVIEW] Making a Murderer (Mùa 1) - "Ăn đứt" cả phim truyện hư cấu

Phim tư liệu thường “kém ngon” trong mắt người xem vì thiếu yếu tố kịch tính và thường được đóng khung là dòng phim dùng cho nghiên cứu. Nhưng với series như Making a Murderer (Tạo Nên Kẻ Giết Người), Netflix đã đảo ngược nhận định ấy.

IMDb

Making a Murderer được cấu thành từ các cuốn băng từ vụ án chưa có hồi kết của Steven Avery, người khởi kiện chính quyền Wisconsin sau khi ngồi tù 18 năm vì tội danh anh không hề gây ra. Câu chuyện bắt đầu với sự kiện Avery được minh oan sau khi bị buộc tội cưỡng hiếp vào năm 1985. Từ thời điểm này, thời gian của Avery được dành cho vụ kiện cơ sở hành pháp Wisconsin vì trọng tội cố tình vu oan anh ta trong vụ án. Phần cao trào của phim bắt đầu với vụ mất tích của Teresa Halbach và cảnh sát một lần nữa chĩa mũi dùi vào Avery.

Toàn bộ series và các phần đều nhằm mục đích khắc họa hành trình đòi lại công lý của Avery – người vẫn còn mắc kẹt sau song sắt cho đến tận thời điểm hiện tại. Bộ đôi đạo diễn kiêm biên kịch Laura Ricciardi và Moira Demos đã dành cả một thập kỷ theo dõi và quay lại trường hợp của Avery. Các thước phim sau đó được sử dụng hoàn toàn cho series này.

IMDb

Series mô tả một cuộc điều tra quy mô nhưng che dấu ý đồ quỷ quyệt đằng sau. Các bằng chứng lần lượt được đưa ra. Nhân chứng được phỏng vấn. Mọi thứ có vẻ đây là một vụ án bình thường, cho đến khi những lời nói dối bị bại lộ. Vẫn mô hình điều tra án mạng thường được đưa lên phim ảnh, vẫn là mô tuýp người thấp cổ bé họng chống lại một hệ thống quan liêu, chỉ có điều, lần này, những sự kiện trong đây không phải là sản phẩm của trí tưởng tượng. Câu chuyện của Making a Murderer không hề kém hấp dẫn như các phim tội phạm hư cấu với cấu trúc mở đầu – cao trào – kết thúc (tạm thời) nhờ vào nghệ thuật kể chuyện thuyết phục của Ricciardi và Demos. Các cuốn băng được sắp xếp sao cho diễn tả được một quá trình đấu tranh có đầu, có đuôi rõ ràng và các cú twist hình thành những khoảng lặng khiến câu chuyện trở nên kịch tính. 

Có một nỗi ám ảnh ẩn mình trong các tập phim của series. Một mặt, phim lột trần hệ thống tư pháp đã dần mục rữa từ lâu của nước Mỹ, nơi vẫn luôn được coi là ngọn hải đăng của công bằng và công lý, cho phép những cá nhân với ý đồ riêng o ép hệ thống này theo ý muốn. Mặt khác, những yếu tố dẫn đến vụ án oan của Avery hoàn toàn hiện diện ở những bộ máy điều tra tội phạm bất kể quốc gia. Nghĩa là bất kỳ ai cũng có thể rơi vào hoàn cảnh của Avery và cuộc chiến tìm lại công đạo không khác gì một canh bạc may rủi, vì thẳng thắn nhận sai không phải là tính cách có sẵn ở con người. 

Dead Good

Mối liên tưởng này cho phép Making a Murderer đánh thẳng vào cảm xúc của người xem. Ngay từ các tập đầu tiên của phần 1, việc theo dõi series này đã trở thành một hành động dẫn đến nhiều nỗi ức chế, bất lực về mặt tinh thần, nhưng nó cũng khơi gợi khao khát chứng kiến người yếu thế thành công chống lại cường quyền trong mỗi người. Điều đó tiếp tục giữ chân ta ở lại với bộ phim. Và khi phim cho ta cảm giác những kẻ bị áp bức có thể chạm tay đến cái kết có hậu, thì phần cao trào sau đó nhanh chóng kéo ta về hiện thực không thể tàn nhẫn hơn. Để rồi sau khi 10 tập phim của mùa 1 kết thúc, thứ đọng lại trong người xem sẽ là cảm giác bất bình không thể diễn tả bằng lời. 

Tuy nhiên, đã là một bộ phim, Making a Murderer không tránh được một nhược điểm. Phương thức kể chuyện của phim quả là thuyết phục, nhưng nó xuất phát từ một góc nhìn riêng biệt. Theo đó, các bằng chứng trong đây đều là để ủng hộ giả thuyết của góc nhìn này. Như vậy, Making a Murderer thiếu vắng tính đa chiều. Thế nhưng, nếu bộ phim này làm bạn ngồi vào máy tính nhằm tự mình nghiên cứu về vụ án, mục đích sau cùng của nó đã hoàn thành. 

IMDb

Nhìn chung, đây là một phim tài liệu hiếm hoi ăn đứt phim truyền hình tội phạm tưởng tượng nào, nhờ vào sự kết hợp sự không tưởng có thực của vụ án với tay nghề edit có tầm và có tâm của đội ngũ làm phim. Còn về phần sự thật, nhà văn Mark Twain từng nhận xét sự thật đôi khi lạ lùng hơn cả hư cấu, vì những điều hư cấu phải tuân theo logic. Với những bí ẩn còn chồng chất, dựa vào ngữ cảnh, Making a Murderer có thể là một trường hợp của câu nói này.