Straight Outta Compton – Bố Già Rap Mĩ

Nếu hỏi ai là “Bố Già” của nhạc Rap Mĩ, chắc nhiều người sẽ không ngần ngại nhắc tới một trong hai cái tên huyền thoại của làng nhạc rap: Tupac hay Biggie Smalls. Đúng, đây là hai rapper huyền thoại của Bờ Đông và Bờ Tây nước Mĩ có ảnh hưởng cực lớn đến dòng nhạc đầy tính nổi loạn này. Nhưng nếu nói đến Bố Già của nhạc Rap thì phải nói đến Eazy-E, thành viên ban nhạc N.W.A (Niggaz Wit Attitude), một trong những người tiên phong đưa Gangsta Rap đến với công chúng. Sự hình thành và những bước đi thăng trầm của từng thành viên trong ban nhạc N.W.A, cùng với sức ảnh hưởng dòng nhạc Gangsta Rap do ban nhạc này phổ biến đến công chúng, sẽ được khắc họa rõ nét trong bộ phim Straight Outta Compton (Thẳng Tiến Khỏi Compton).

Tiêu đề của bộ phim cũng chính là tựa của album đầu tay của nhóm nhạc da màu này. Rất trực tiếp và dễ hiểu, bộ phim mô tả quá trình những cậu trai bước ra từ khu phố Compton, California, thành lập ban nhạc rap N.W.A với ước muốn nhỏ nhoi là được nổi tiếng trong vài khu phố lân cận. Ngoài Eazy-E, những thành viên trong ban nhạc này về sau đều có sức ảnh hưởng lớn đối với nhạc Rap trong sự nghiệp của mình. Trong đó, nổi tiếng nhất chính là rapper Ice Cube và nhà sản xuất nhạc kiêm rapper Dr.Dre – cũng chính là đồng sự của Tupac, Snoop Dogg và Eminem.

Giống như đại đa số những người nổi tiếng khác trong giới giải trí, đặc biệt là trong giới nhạc rap, tất cả những thành viên của N.W.A đều có quá khứ không mấy gì hay ho. Điều đó đặc biệt rõ ràng hơn khi họ xuất thân từ khu phố Compton – khu phố bạo lực bậc nhất của Mỹ. Các chàng trai trẻ ở đây phải đối mặt với những vấn đề như bạo lực, băng đảng, thất nghiệp, ma túy, tình dục,v.v…Nhưng vấn đề lớn nhất mà họ phải đối mặt chính là nạn phân biệt chủng tộc. Nước Mỹ những năm 1980, chỉ cần bạn có da màu và thò một ngón chân ra khỏi đất nhà mình, cảnh sát có quyền đến áp chế và còng tay giải bạn đi bất cứ lúc nào có thể.

Lớn lên trong một môi trường như thế, những chàng trai da màu trẻ ít nhiều đã phải chứng kiến cuộc sống khổ ải của những con người cùng màu da cùng khu phố: sống mòn mỏi để kiếm từng đồng tiền nhỏ nhoi sống qua ngày hay sống cuộc sống nay đây chết mai chìm ngập trong bạo lực, tiền bạc, súng đạn và đàn bà. Cuộc sống an toàn thứ nhất chính là cuộc sống buồn tẻ mà những người da màu lớp trước phải hy sinh để nuôi sống gia đình, cuộc sống thứ hai chính là cuộc sống mà lớp trẻ đương thời ngưỡng mộ hướng tới. Tuy nhiên, ngay cả những kẻ sống trong giang hồ cũng không hề mong muốn cuộc sống băng đảng. Ngay trong đầu phim, chính một gangster thứ thiệt đã làm một phát biểu nho nhỏ khá hay về chuyện học hành.

Học hành vất vả có thể là con đường để đổi đời. Nhưng Eazy-E, Ice Cube, Dr.Dre, DJ Yella và MC.Ren – những thành viên của N.W.A, có suy nghĩ khác. Với sẵn đam mê và tài năng thiên phú trong người, họ tập hợp nhau lại và viết lên những câu nhạc phản ánh đúng xã hội mà mình đang sống trong đó: tiền bạc, băng đảng, tình dục, ma túy, chống đối chính phủ và cảnh sát. Những bài hát tôn sùng hình ảnh Big Brother trong giới băng đảng: đại ca ăn chơi máu lửa và cũng là tay sát thủ lạnh lùng. Với sự hỗ trợ của tay quản lý Jerry Heller, ban nhạc N.W.A đến với công chúng rộng rãi hơn so với họ mơ ước và được hưởng ứng kịch liệt.

Tất nhiên, Gangsta Rap của N.W.A cũng “được” Chính Quyền quan tâm và giới phê bình “đạo đức” lên án kịch liệt. Các thành viên của N.W.A thậm chí đã nhận thư yêu cầu cấm diễn và bị cảnh sắt bắt vì bài hát nổi tiếng của mình “F** Tha Police” (ĐM Cảnh Sát). Tuy nhiên, đối với N.W.A, Gangsta Rap không phải là công cụ kích động xã hội mà chính là tiếng nói phản ánh thực tế trong xã hội người da màu, thậm chí cả nước Mỹ, mà tầng lớp thượng lưu da trắng cố tình làm ngơ.

Nhưng đường lên đỉnh vinh quang luôn trải đầy gai hoa hồng. Khi N.W.A đạt ánh hào quang chói lọi nhất cũng là lúc nội bộ nhóm xảy ra lục đục. Nỗi bất hòa đã khiến những thành viên cốt cán của nhóm rời đi xây dựng sự nghiệp solo của riêng mình hay đầu quân cho công ty khác. Những người bạn ngày nào chân ướt chân ráo cùng nhau bước khỏi Compton đặt những viên gạch vững chải đầu tiên cho Gangsta Rap bây giờ lại giận dữ dùng chính thứ âm nhạc đó để công kích lăng mạ lẫn nhau. Và khi tất cả nhận ra sai lầm của mình cũng như những mất mát mà tất cả đã phải chịu đựng, họ gạt bỏ đi những hiềm khích để một lần nữa hợp tác cùng nhau như những người anh em. Tuy nhiên mọi chuyện dường như cũng đã quá muộn màng…

Khi chính những thành viên kỳ cựu của N.W.A tham gia vào sản xuất, bộ phim Straight Outta Compton đã thể hiện xuất sắc sự trưởng thành của các rapper trong ban nhạc trong sự nghiệp cuộc sống của mình cũng như những mâu thuẫn nội tại giữa họ. Lúc đầu, tất cả chỉ là những chàng trai bước ra từ phố Compton với mơ ước tương đối giản dị. Sau đó, là những giọt nước mắt chảy cùng nhau giữa những người anh em khi chia sẻ nỗi mất mát người thân. Sau đó, là sự thành công vang dội khiến họ chìm đắm trong rượu, ma túy và nhục dục. Tiếp nữa là sự chia rẽ trong nội bộ của N.W.A; là Ice Cube dứt khoát bỏ nhóm ra đi vì bị đối xử bất công, nhưng vẫn không tài nào nguôi ngoai nhớ những ngày xưa cũ và phải giấu nó đi dưới vỏ bọc giận dữ với N.W.A; là Eazy-E tin tưởng tuyệt đối người quản lý Jerry đến mức bỏ rơi bạn bè nhưng cũng có lúc bơ vơ khi thấy chính mình mới là người bị bỏ lại; là Dr.Dre cũng loay hoay tìm cho mình một lối đi riêng khi mỗi bước đi đều có cảm giác sai hướng, nhất là khi hợp tác cùng Suge Knight.

Dàn diễn viên Straight Outta Compton dường như mang chính hơi thở của các nhân vật mình diễn ra khỏi màn ảnh để tái hiện một giai đoạn lịch sử của nhạc rap và nền văn hóa hip hop đến khán giả. Phải nói, các nhà sản xuất đã rất kỳ công trong việc lựa chọn và đào tạo diễn viên để họ có thể đến sát mức thực tế nhất. Corey Hawkins được Dr.Dre chỉ dạy cho từ một kẻ tay chân lóng ngóng khi đụng vào âm nhạc đã trở thành một tay chuyên nghiệp chà đĩa ầm ầm trên bàn mix nhạc. Còn Neil Brown Jr. thì có vẻ như đã sử dụng phương pháp method acting khi kè kè bám theo học từng động tác của DJ Yella cho thật thành thục. Nếu ai không hiểu method acting là gì thì có thể nhớ lại cách đóng vai Joker của Heath Ledger. Còn Ice Cube? O'Shea Jackson Jr. chính là con trai của Ice Cube ngoài đời thật, và diễn viên này đã không làm người hâm mộ thất vọng vì “con nhà tông không giống lông cũng giống cánh.”

Không chỉ là bộ phim tiểu sử về sự hình thành và đi lên của N.W.A, cũng những những bước thăng trầm của từng rapper trong ban nhạc, Straight Outta Compton còn thể hiện gam màu tối trong xã hội Mỹ thời bấy giờ: phân biệt chủng tộc và bạo lực lan tràn. Lớn lên trong cuốc sống băng đảng và bạo lực giữa Compton, những chàng trai đã dùng sử dụng ngôn từ từ chính cuộc sống của mình để thể hiện hiện thực xã hội mà họ sống. Họ không lên án mà chỉ mô tả nó, mô tả chính cuộc sống của những người da màu, để cho chính nước Mỹ tự dánh giá. Sự giận dự của nước Mỹ đối với âm nhạc của họ chỉ thể hiện một thứ tiêu chuẩn kép đặc sản của nước này: nước Mỹ ra vẻ bảo vệ người nghe khỏi những thứ âm nhạc dung tục bạo lực này nhưng thật sự không làm gì cả để giải quyết nó.

Nội dung bộ phim xây dựng đoạn đầu rất là khá khi thể hiện rõ hoàn cảnh và tính cách của 3 nhân vật chính: Eazy-E, Ice Cube và Dr.Dre. Phần đầu của bộ phim được thể hiện rất mượt mà và rõ ràng từng bước mô tả hành trình của những rapper huyền thoại trên. Các mối quan hệ cũng như những mâu thuẫn giữa nhóm nhạc được khơi gợi và phát triển một cách hợp lý. Tuy nhiên, phân nửa bộ phim trở về sau được xây dựng không tốt bằng khi nội dung tập trung biến cố trong cuộc đời của Eazy-E. Mạch phim tưởng như bị kéo ra và các diễn viên khác ít tham gia hơn so với Eazy-E trừ những phân cảnh hợp tác cuối cùng giữa những thành viên N.W.A. Hơn nữa, dường như để đẩy mạnh cảm xúc trong những giai đoạn cuối phim, mâu thuẫn giữa 3 nhân vật chính bị ém đi ít nhiều. Đặc biệt là Dr.Dre bỗng trở nên “quá tốt” khi chẳng mảy may tham gia vào cuộc đấu võ mồm với Eazy-E và Ice Cube trong khu thực tế thì hoàn toàn ngược lại.

Phần hình ảnh của bộ phim làm rất tốt khi tái hiện lại giai đoạn cuối những 80s – đầu 90s một cách rất chân thực. Các diễn viên được lựa chọn cũng giống hệt những nhân vật mình đóng ngoài đời thật, thậm chí những vai phụ lướt qua như Tupac và Snopp Dogg cũng cho thấy sự giống đến kinh ngạc với hình mẫu ngoài đời. Có lẽ điểm trừ duy nhất là Corey Hawkins quá đẹp trai so với Dr.Dre. Hình ảnh những cuộc biểu diễn của N.W.A được thể hiện hoành tráng khiến người xem có cảm giác hòa mình vào đám đông tận hưởng lại không khí dòng nhạc Gangsta Rap 30 năm trước. Một mặt nào đó, bộ phim cũng rất gợi cảm giác của dòng game Grand Thief Auto thông qua những hình ảnh sex party táo bạo, các băng đảng đầy đường khoe xe cộ hào nhoáng hay việc bạo loạn trong thành phố. Bộ phim đã rất thành công khi mô tả sự khốc liệt và giận dữ của người da màu phản ứng lại với sự bất công của xã hội.

Giống 8 Miles của Eminem, đây là bộ phim bắt buộc phải xem đối với bất kỳ người hâm mộ nhạc Rap nào. Bộ phim tái hiện một cách sống động lịch sử của N.W.A – ban nhạc có thể coi là ảnh hưởng không gì so sánh được đối với nhạc Rap Mĩ – cũng như lịch sử của hiphop trong giai đoạn cuối 80s – đầu 90s. Xem phim này, người hâm mộ nhạc Rap có thể hiểu thêm được đằng sau Gangsta Rap – thứ nhạc bị coi là bẩn thỉu dung tục – là gì? Là chính những gì hiện hữu trong xã hội một cách trần trụi. Đối với khán giả phổ thông, bộ phim khá khó xem khi mang đầy hình ảnh và ngôn ngữ bạo lực, băng đảng, ma túy, rượu chè và tình dục. Tuy nhiên, nó vẫn là một phim đáng xem khi phần nào thể hiện được xã hội Mỹ những thập niên cuối cùng của thế kỷ 20 vẫn còn đầy rẫy sự phân biệt chủng tộc như thế nào. Tất nhiên, bộ phim vẫn còn một số khiếm khuyết không nhỏ cho lắm như thiên vị cho một vài nhân vật hay drama hóa một số tình tiết lên. Nhưng biết sao được, vì đây là phim mà?!

Nguồn: Chu Thiên